%0 Journal Article %T سیاست اقتصادی و ناکامی مذهبی فاطمیان در مغرب %J پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی %I دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران %Z 2228-7906 %A فضلی, زینب %D 2019 %\ 03/16/2019 %V 51 %N 2 %P 245-264 %! سیاست اقتصادی و ناکامی مذهبی فاطمیان در مغرب %K مغرب اسلامی %K سیاست اقتصادی دولت فاطمی %K مذهب اسماعیلی %K فاطمیان %R 10.22059/jhic.2019.261992.653915 %X ناکامی در اشاعۀ مذهب اسماعیلی در مغرب، از موضوعات مهم تاریخی دورۀ فاطمیان است و در بررسی و تبیین آن، مسائل اقتصادی را به عنوان عامل و شاخص مهمی باید در نظر گرفت: حاکمان فاطمی نتوانستند دعاوی روزگار انقلابی‌گری خود را در ایجاد عدالت اقتصادی در جامعۀ مغرب عملی کنند. آنها با بی‌توجهی به شرایط لازم اقتصادی، در تحقق آرمانهای سیاسی‌ ـ‌ مذهبی خود و تأسیس خلافت فراگیر فاطمی، کوشش‌هایی به کار بردند که حاصل آن، تحمیل هزینه‌های مالی گزاف بر اقشار مختلف جامعۀ مغرب بود. علاوه بر این، سیاست خارجی مبتنی بر تخاصم و توسعه‌طلبی، امکان برقراری مناسبات پایدار اقتصادی مغرب با سایر سرزمینهای اسلامی را از میان برد و مردم را به ویژه از نظر اقتصادی در تنگنا قرار داد. از این رو، ساکنان مغرب در ایام شورش ابویزید خارجی، به طور گسترده با آن همدلی و همراهی نشان دادند تا آنجا که دولت فاطمی در آستانۀ سقوط قرار گرفت. اگرچه فاطمیان با درک نارضایتی مردم، کوشیدند با تغییر سیاست‌های مالی و جلوگیری از سودجویی‌های والیان خود، از فشارهای گزاف مالی بر مردم بکاهند، اما این تغییرات دیرهنگام بود و با انتقال مرکز دولت فاطمی به مصر، تحول و تغییر چندانی در اقبال مردم مغرب به مذهب اسماعیلی پدید نیامد. %U https://jhic.ut.ac.ir/article_72688_5650627b1571a4afaae5a97c346e956a.pdf