TY - JOUR ID - 63957 TI - بازکاوی عوامل شکوفایی علمی تمدن اسلامی دورۀ فاطمیان از دیدگاه غربیان JO - پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی JA - JHIC LA - fa SN - 2228-7906 AU - بارانی, محمدرضا AU - مهدی نژاد, سید رضا AD - استادیار گروه تاریخ دانشگاه الزهرا AD - عضو هیئت علمی گروه تاریخ و دانش‌پژوه دورۀ دکتری جامعة المصطفی العالمیة Y1 - 2014 PY - 2014 VL - 47 IS - 1 SP - 37 EP - 57 KW - تمدن اسلامی KW - خاورشناسان KW - شکوفایی علمی KW - غربیان KW - فاطمیان KW - مذهب اسماعیلی DO - 10.22059/jhic.2017.103874.653621 N2 - دورۀ فاطمیان از دوره‌‌های مهم در شکوفایی تمدن اسلامی به شمار می‌‌رود. با توجه به تشیع فاطمیان و تأکید اساسی آنان بر مذهب، بسیاری از ناظران غیرمسلمان در بررسی عوامل شکوفایی علمی دورۀ فاطمیان به عوامل مذهبی این شکوفایی نیز پرداخته‌اند. در این نوشتار، دیدگاه‌های اندیشمندان غربی دربارۀ عوامل مذهبی و نیز سیاسی و اقتصادی شکوفایی علمی تمدن اسلامی دورۀ فاطمیان بررسی خواهد شد. مطالعۀ داده‌‌ها و تحلیل‌‌های این اندیشمندان، روشن می‌سازد که غربیان ازیک‌سو، نقش خلفا و دولت‌مردان فاطمی و پشتیبانی‌‌های آنان و رقابت با عباسیان و مدارای سیاسی مذهبی و از سوی ‌دیگر، ماهیت مذهب اسماعیلی، تلاش برای گسترش مذهب، سازمان دعوت اسماعیلی و تأثیر اندیشه‌‌های فلسفی و عقلانی یونانی و نوافلاطونی و امتزاج آن با مذهب اسماعیلی را در شکوفایی علمی این دوران مؤثر دانسته‌‌اند. برخی از این عوامل در آثار مورخان مسلمان نیز بیان شده و پژوهشگران غربی نیز گاه نظریاتشان را از این آثار برگرفته‌‌اند، اما برخی عوامل، مانند تأثیر اندیشه‌‌های فلسفی و عقلانی یونانی و نوافلاطونی، بیشتر در آثار آنان بازتاب یافته و تأکید شده است. در تعلیل این مطلب، می‌‌توان گفت به‌سبب آنکه این عوامل را در دگرگونی و تطور مذهب اسماعیلی موثر دانسته‌‌اند، ریشۀ شکوفایی علمی در تمدن اسلامی را به بیرون از جهان اسلام و در حقیقت، به تمدن غرب و یونان وابسته کرده‌اند. UR - https://jhic.ut.ac.ir/article_63957.html L1 - https://jhic.ut.ac.ir/article_63957_dc826cd448db69e7d2c69be86bd7b09f.pdf ER -