TY - JOUR ID - 89752 TI - جغرافیانگری قزوینی برپایه آثارالبلاد و اخبارالعباد JO - پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی JA - JHIC LA - fa SN - 2228-7906 AU - سلیمانی فرد, مریم AU - رودگر, قنبرعلی AU - عالم‌زاده, هادی AD - دانشجوی دکتری رشتۀ تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشکدۀحقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران AD - استادیار گروه آموزش الهیات، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران AD - استاد گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشکدۀ حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 55 IS - 1 SP - 59 EP - 78 KW - آثارالبلاد و اخبار العباد KW - جغرافیانگاری اسلامی KW - عجایب‌نگاری KW - جغرافیانگری KW - محمد بن زکریا قزوینی DO - 10.22059/jhic.2022.343121.654344 N2 - جهان اسلام، پس از حملات ویرانگر مغول‌ها و تشکیل حکومت ایلخانان ایران (اواسط سدة هفتم تا اواسط سدة هشتم) با شرایط تازه و متفاوتی رو‌به‌رو شد تا آنجا که گسترش علوم مختلف نیز تحت تأثیر این شرایط قرار گرفت. در چنین اوضاعی، محمدبن زکریای قزوینی، با تألیف آثارالبلاد و اخبارالعباد و نیز عجایب‌البلدان، نخستین گام را در مسیر تألیف آثار جغرافیایی برداشت. از این‌رو، پژوهش حاضر کوشیده است تا به این پرسش‌ها پاسخ دهد که آیا قزوینی در تألیف آثارالبلاد و اخبارالعباد، بر نگرش و شیوۀ پیشینیان اتّکا کرد یا طرحی نو درانداخت و از چه منظری به دانش جغرافیا می‌نگریست و آن را مشتمل بر چه عناصری می‌دانست؟ بررسی‌ها نشان می‌دهد که قزوینی ازلحاظ اشتمال، هم به جهان اسلام و هم به بیرون از آن توجه داشته و از آن روی که در نوشتن مطالب به‌گونه‌ای متأثر از نظام اقیلم یونانی بوده، به مکتب عراقی گرایشِ بسیار داشته است. همچنین او کوشید میان جغرافیا و تاریخ توازنی هم به‌وجود آورد؛ از همین‌روست که بعد از جغرافیای طبیعی، بیشترین توجه‌اش به جغرافیای انسانی و اقتصادی بوده است. چنین رویکردی از عنوان کتاب او هم پیداست که «بلاد» و «عباد» را در آن جای داده است. همچنین نگاه ویژه نویسنده به عجایب‌نگاری و تراجم احوال بزرگان، نشان‌دهنده گرایش او به تاریخ‌نگاری و داستان‌پردازی بوده است. UR - https://jhic.ut.ac.ir/article_89752.html L1 - https://jhic.ut.ac.ir/article_89752_91918740c6e31cbb99110c21ec30e7ec.pdf ER -