Political Negotiation, Principles, and Purposes: Rereading the Biography of the Holy Prophet of Islam (PBUH) (Case study: Treaty of Hudaybiyyah)

Document Type : Research/Original/Reqular Article

Authors

1 PhD Student in Theology-Qur’anic and Hadith Sciences, Faculty of Theology and Political Science, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

2 Associate Professor, Department of Qur’anic and Hadith Sciences, Faculty of Theology and Islamic Studies, University of Tehran, Tehran, Iran.

3 Assistant Professor, Department of Quranic and Hadith Sciences, Faculty of Theology and Political Science, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

Abstract

Political negotiation is an effective method to conciliate conflicts peacefully. This rational action plays a critical role for both sides in achieving their purposes and interests. However, there is disagreement about the negotiation and its restrictions, based on different interpretations of political views in the religious and biographical texts about the Holy Prophet of Islam (PBUH). The treaty of Hudaybiyyah is a political event that could provide us with some information about the political views of the Holy Prophet of Islam. In this article, based on the authentic historical sources about the biography of the Holy Prophet of Islam (PBUH), by the method of content analysis, his principles in negotiation are presented as a triple: intellectual, behavioral, and verbal instructions. In conclusion, the essential negotiation purposes are a mutually beneficial agreement, preparation for the realization of divine ideals, and acceptance of the Islamic government.

Keywords


قرآن کریم، ترجمه: ناصر مکارم شیرازی، قم: دارالقرآن الکریم (دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی)،چاپ دوم،1373ش.
ابن اثیر، ابوالحسن عزّ الدین علی بن محمد؛ اسد الغابه فی معرفه الصحابه، تحقیق: محمد ابراهیم البنا و دیگران، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، بی‌تا.
همو، الکامل فی التاریخ، بیروت: دارصادر، 1965م.
ابن حزم اندلسی، ابو محمد علی بن احمد، جوامع السیره النبویه، عبدالکریم سامی الجندی، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1971م.
ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند الإمام أحمد بن حنبل‏، تحقیق: عامر غضبان و ابراهیم‏ زیبق و محمد برکات و محمد نعیم ‏عرقسوسی و شعیب ‏ارنووط و کامل ‏خراط (زیر نظر عبدالله بن عبدالمحسن ترکی‏)، لبنان: مؤسسه الرساله، بی‌تا.
ابن سعد، منیع الهاشمی البصری، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیة، ط الأولی، 1410 ق.
إبن شهر آشوب مازندرانی، محمد بن علی‏؛ مناقب آل ‌أبی‌طالب‌ علیهم‌السلام (لابن شهر آشوب)، قم: انتشارات علامه، 1379ق.
ابن عبدالبر، أبوعمر یوسف بن عبدالله بن محمد؛ الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق: علی محمد البجاوی، بیروت: دارالجیل، چاپ اول، 1412ق.
ابن منظور، محمد بن مکرم‏؛ لسان العرب، بیروت‏: دار صادر 1414 ق‏.
ابن هشام الحمیری المعافری، عبدالملک؛ السیرة النبویة، تحقیق: مصطفی السقا و ابراهیم الأبیاری و عبدالحفیظ شلبی، بیروت: دارالمعرفة، بی‌تا.
ابوالوفا، احمد؛ حقوق دیپلماتیک (رهیافت اسلامی)، ترجمه و تحقیق: سید مصطفی میرمحمدی، تهران: انتشارات سمت،چاپ دوم،1393ش.
ابو داود، سلیمان بن أشعث؛ سنن أبی داود، شرح: سید محمد سید و عبدالقادر عبدالخیر، تحقیق: سیدابراهیم، قاهره: دارالحدیث، بی‌تا.
احمدی میانجی، علی‏؛ مکاتیب الرسول (ص)، قم: دارالحدیث، 1419 ق.
اصفهانی، حافظ ابو موسی؛ المجموع المغیث فی غریبی القرآن و الحدیث، تحقیق عبدالکریم الغرباوی، مکه: مرکز احیاء التراث الاسلامی، 1408 ق.
افتخاری، اصغر، "دیپلماسی حکومت پیامبر(ص)"، فصلنامه مطالعات تاریخ اسلام، تابستان 1388، شماره 1، صص 22-53.
البکری، ابی عبید، معجم مااستعجم من اسماء البلاد و المواضع، مصطفی سقّا، بیروت: عالم الکتب. بی‌تا.
آل یاسین شیخ راضی، صلح امام حسن علیه السلام، مترجم آیت الله خامنه‏ای‏، تهران: آسیا، 1348 ش‏.
آیتی، محمدابراهیم، تاریخ پیامبر اسلام، تهران: دانشگاه تهران، موسسه انتشارات و چاپ، 1378ش.
بادران، حسن، «دیپلماسی نبوی (استراتژی پیامبر در صلح حدیبیه)»، خردنامه همشهری، بهمن 1385، شماره 11، صص50-51.
باقری خلیلی، علی اکبر؛ زلیکانی، مرضیه، «تحلیل سیاسی زبان بدن درتاریخ بیهقی»، متن پژوهی ادبی، پاییز 1394، شماره65، صص79-100.
بخاری، محمدبن اسماعیل‏؛ صحیح بخاری (الجامع المسند الصّحیح المختصر من امور رسول اللّه(ص) و سننه و ایّامه)، تحقیق: وزارت اوقاف مصر، چاپ دوم، قاهره: وزارة الأوقاف، المجلس الأعلی للشئون الإسلامیة، لجنة إحیاء کتب السنة، 1410 ق.
بلاذری، ابو العباس احمد بن یحیی؛ انساب الأشراف، تحقیق سهیل زکّار و ریاض زرکلی، بیروت: دارالفکر، 1417ق.
باقری، خسرو، نگاهی دوباره به تعلیم و تربیت اسلام، تهران: انتشارات مدرسه، 1395 ش.
پورامینی، محمدحسین، اسلام و حقوق دیپلماتیک، تهران: انتشارات سمت، چاپ اول، 1393ش.
تفتازانی، مسعود بن عمر، کتاب المطول و بهامشه حاشیۀ السید میرشریف، حاشیه: سید میرشریف جرجانی، قم: مکتبۀ الداوری، بی‌تا.
حموی، شهاب الدین ابوعبدالله یاقوت بن عبدالله؛ معجم البلدان، چاپ دوم، بیروت: دارصادر، 1995م.
جوهری، اسماعیل بن حماد،الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربیة، محقق/ مصحح: عطار، احمد عبدالغفور، بیروت‏: دار العلم للملایین‏، اول،1376 هـ.ق‏.
حمیدالله، محمد؛ مجموعۀ الوثائق السیاسیه للعهد النبوی و الخلافۀ الراشده، بیروت: دارالنفائس، 1407ق.
همو، حقوق روابط بین الملل در اسلام، ترجمه و تحقیق: سید مصطفی محقق داماد، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی (انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی)،چاپ اول،1373ش.
همو، سلوک بین المللی دولت اسلامی، ترجمه و تحقیق سید مصطفی محقق داماد، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی،چاپ دوم،1383ش.
دارمی، عبدالله بن عبدالرحمن؛ مسند دارمی (سنن دارمی)؛ تحقیق: حسین سلیم دارانی، ‏ریاض: دارالمغنی‏، 1421 ق.
دهخدا، علی‌اکبر؛ لغت نامه دهخدا، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، چاپ دوم، 1377ش.
راغب اصفهانی، حسن بن محمد؛ ترجمه مفردات الفاظ قرآن، ترجمه: مصطفی رحیمی‌نیا، تهران: سبحان، 1385ش.
زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل،‏ حسین احمد، مصطفی،‏ بیروت‏: دارالکتاب العربی، ‏1407 ق‏.
سرخسی، شمس الدین، کتاب المبسوط، بیروت: دارالمعرفه، 1414 ق.
شهیدی، سیدجعفر، تاریخ تحلیلی اسلام تا پایان امویان، چاپ سی و ششم، تهران: انتشارات مرکز نشر دانشگاهی، 1383ش.
شبان‌نیا، قاسم؛ «کاربست مذاکره در دیپلماسی کشوراسلامی»، حکومت اسلامی، بهار 1395، شماره79، صص 5-26.
صاحب، اسماعیل بن عباد، المحیط فی اللغة، بیروت: عالم الکتب، 1414 ق.
صالحی شامی، محمد بن یوسف؛ سبلال هدی و الرشاد فیسیرة خیر العباد، تحقیق: عادل احمد عبدالموجود؛ علی محمد معوض، بیروت: دارالکتب العلمیة، چاپ اول، 1414ق.
صدر، جواد؛ حقوق دیپلماتیک و کنسولی، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران، 1374ش.
صدوق، محمد بن علی بن بابویه؛ من لایحضره الفقیه، تحقیق و تصحیح: علی‌اکبر غفاری، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‏، چاپ سوم، 1413 ق.
طباطبایی، محمدحسین، المیزان  فی تفسیر القرآن‏، بیروت‏: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات،‏1390 هـ. ق.
طبرسی، فضل بن حسن، إعلام الوری بأعلام الهدی، تهران: انتشارات اسلامیه، 1390ق.
همو، مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، تهران: انتشارات ناصرخسرو، 1372ش.
طبری، أبوجعفرم حمدبن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق: محمد أبوالفضل ابراهیم، بیروت: دارالتراث، چاپ دوم، 1387 ق.
همو، جامع البیان فی تفسیر القرآن (تفسیر الطبری)، بیروت‏: دار المعرفة، اول، 1412ق‏.
طوسی، محمد بن حسن، ‏التبیان فی تفسیر القرآن،‏ عاملی، احمد حبیب،‏ لبنان‏: دار إحیاء التراث العربی، بی‌تا.
علی، جواد، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، بغداد: جامعۀ بغداد، چاپ دوم، 1413ق.
عمید زنجانی، عباسعلی، فقه سیاسی؛ حقوق معاهدات بین المللی و دیپلماسی در اسلام، تهران: انتشارات سمت، چاپ هفتم،1390ش.
همو، «گوشه‌ای از دیپلماسی پیامبر اسلام مذاکره با سفرا و نمایندگان قبائل و گروه‌های مذهبی و دولت‌ها»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، مرداد 1360، شماره 23، صص191-210.
فخاری، حسین، برخوردار، ناصر، «بررسی استراتژی پیامبر اعظم(ص) در صلح حدیبیه»، تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، زمستان 1392، شماره 13، صص 51-78.
قائدان، اصغر، تاریخ و آثار اسلامی، مکه مکرمه و مدینه منوره، تهران: مشعر، 1386 ش.
قاضی ابرقوه، رفیع الدین اسحاق، سیرت رسول الله‏، تحقیق: اصغر مهدوی، تهران: خوارزمی، چاپ سوم، 1377 ش
قرچانلو، حسین، حرمین شرفین (تاریخ مکه و مدینه)، تهران: سپهر، 1380 ش.
قمی، علی بن ابراهیم، تفسیرقمی، تحقیق: سید طیب موسوی جزایری، قم: دارالکتاب، چاپ چهارم، 1367ش.
کلینی‏، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق/ تصحیح: علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران: دارالکتب الإسلامیه، 1407ق‏.
مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار‏، بیروت: دارإحیاء التراث العربی‏، 1403 ق.
مسلم، ابن حجاج قشیری نیشابوری، صحیح مسلم‏ (الجامع الصحیح)، تصحیح: محمد فؤاد عبدالباقی، قاهره: دارالحدیث، 1412 ق.
مقریزی، تقی الدین أحمد بن علی، إمتاع الأسماع بماللنبی من الأحوال و الأموال و الحفدة و المتاع، تحقیق: محمد عبدالحمید النمیسی، بیروت: دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1420ق.
منتظری مقدم، حامد، بررسی تاریخی صلح‌های پیامبر (ص)، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، چاپ سوم،1390ش.
نصر بن مزاحم، وقعة صفین، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، القاهرة: المؤسسة العربیة الحدیثة، 1382 ق.
نوایی، علی‌اکبر، «شاخصه‌های کارآمدی صلح در مکتب پیامبر (ص)»، پژوهش‌های اجتماعی اسلامی، فروردین و اردیبهشت 1388، شماره 75، صص 175-200.
واقدی، محمدبن عمر؛ المغازی، به کوشش مارس دنجونس، بیروت: اعلمی، 1409 ق.
یعقوبی، احمد بن أبی یعقوب بن جعفر بن وهب و اضحا لکاتب العباسی؛ تاریخ یعقوبی، بیروت: دارصادر،  ۱۴۱۵ ق.