The Origin of Salafi Jihadism and Takfirism in the Contemporary Era

Document Type : Research/Original/Reqular Article

Authors

1 Assistant Prof., Kharazmi University

2 Prof. Kharazmi University

3 PhD Student, Kharazmi University

Abstract

The rise of Salafist movements in recent decades suggests inquiries into the political, social, and intellectual aspects. The ideology put forward by the leaders of these groups is based on a return to veritable Islam. The relationship between these groups' ideology and  Islam,  the book and tradition of the Holy Prophet is a matter of question. This article seeks to trace the origins and genealogy of these ideas and the contexts of their emergence. The findings show that although the roots of Salafism go back to the early days of Islam, under the influence of Ibn Taymiyyah's thoughts. The ideology reproduced when Islamic civilization was in weakness, which led to the creation of Salafism. The article is about two case studies: Maududi and Sayyid Qutb.

Keywords


ابوالخیر، عبدالرحمن، ذکریاتی مع جماعه المسلمین (التکفیر و الهجره)، الکویت: دارالبحوث العلمیه للنشر و التوزیع، 1980.
احمدی، حمید، سیر تحول جنبش‌های اسلامی از نهضت سلفی سیدجمال تا بیداری اسلامی، تهران: دانشگاه امام جعفر صادق(ع)، 1390.
اسماعیل، محمود، سلفی‌ها، ترجمه حسن خاکرند و حجت الله جودکی، تهران: انتشارات بین‌المللی مهدی، 1391.
أعراب، ابراهیم، الإسلام السیاسی و الحداثه، مراکش: دارالبیضاء: أفریقیا الشرق، 2000.
باروت- الجباعی- محمد- المدینی- عبدالهادی- جزمانی- البقالی، جمال- جادالکریم- ابراهیم- توفیق- انور- حسام- امینه، الاحزاب و الحرکات و الجماعات الاسلامیة، الطبعة الرابعة، ناشرالمرکز العربی للدراسات الاستراتیجیه، دمشق، 2006.
بحرانی، مرتضی، احمد لطفی السید، جلد یازدهم، علیخانی علی‌اکبر به نقل از اندیشه سیاسی متفکران مسلمان، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی، 1390.
البستانی، فؤاد افرام، فرهنگ المعجم الوسیط (عربی- فارسی)، ترجمه محمد بندرریگی، تهران: انتشارات اسلامی، 1392.
بکری، توفیق احمد، محمد احمد المهدی، مصر، دار احیاء الکتب العربیه، 1944.
بیومی، زکریا سلیمان، الاخوان­المسلمون بین عبدالناصر و السادات من المنشیه الی المنصه 1952-1981، قاهره: مکتبه وهبه للطباعه و النشر، 1987.
پاکتچی، احمد، تعریف و رابطه دو مفهوم، مندرج در بنیادگرایی و سلفیه: بازشناسی طیفی از جریان­های دینی، به‌کوشش حسین هوشنگی و احمدپاکتچی، چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه امام جعفرصادق(ع)، 1393.
پاکتچی، احمد، اصحاب حدیث، چاپ دوم، بنیاد دائره المعارف بزرگ اسلامی، جلد9، 1385.
پاکتچی، احمد، اصحاب رأی، چاپ دوم، بنیاد دائره المعارف بزرگ اسلامی، جلد9، 1385.
پورسعید، فرزاد، بیداری اسلامی در جهان عرب، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی، 1392.
الحمیدی، ابی‌بکر عبدالله بن الزبیر، اصول السنه، تحقیق مشعل محمد الحدادی، الکویت: دارابن الاثیر، 1997.
خدوری، مجید، گرایش­های سیاسی در جهان عرب، چاپ سوم، تهران: وزارت امورخارجه، 1374.
حائری، عبدالهادی، ایران و جهان اسلام، مشهد، ناشرآستان قدس رضوی، 1368.
حاتمی و بحرانی، محمدرضا و مرتضی، دایره المعارف جنش­های اسلامی، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، 1392.
حسینی، مختار، برآورد استراتژیک مصر، تهران: موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر، 1384.
حورانی، البرت، تاریخ مردمان عرب، مترجم: فرید جواهرکلام، تهران: انتشارات امیرکبیر، 1384.
حنفی، حسن، الحرکات الاسلامیه فی مصر، بیروت: المؤسسه اللاسمیه للنشر، 1986.
خسروی، غلامرضا، آراء مودودی، جلد چهاردهم، به نقل از علیخانی علی­اکبر و همکاران، اندیشۀ سیاسی اندیشمندان مسلمان، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، 1390.
دکمجیان، هرایر، جنبش های اسلامی معاصر در جهان عرب: بررسی پدیده بنیادگرایی اسلامی، مترجم: حمید احمدی، چاپ ششم، تهران: انتشارات کیهان، 1390.
رضوانی، علی اصغر، سلفی گری در بوته نقد، تهران: مؤسسه فرهنگی هنری مشعر، 1390.
رجایی فرهنگ، اندیشه سیاسی معاصر در جهان عرب: از قرارداد پارساروویتز تا قرارداد غزه-اریحا، تهران: مرکز پژوهشهای علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه، 1381.
رنجبر شیرازی، نجاتی آرانی، فاطمی صدر، مصطفی، حمزه، امیر، جریان شناسی داعش: چیستی، شاخصه ها و راهکارهای مواجهه، تهران:انتشارات سخنوران، 1393.
زاهدی، سعید، ماضی استمراری: سلفی گری در جهان اسلام از وهابیت تا القاعده، تهران: عابد، 1391.
زریاب، عباس، ابن­تیمه، دایره المعارف بزرگ اسلامی، جلد سوم، تهران: مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، 1374.
زَهرالدین، صَالح، الحرکات و الاحزاب الاسلامیة و فهم الآخر، بیروت: ناشر دارالساقی، 2012.
زین­العابدین، محمد سرور، جماعه المسلمین، الطبعه الرابعه، لندن: دارالجابیه، ن. ت.
سبحانی، جعفر، سلفی گری در آیینه تاریخ، قم: توحید، 1392.
سلطانی­فرد، محمدحسین، ریشه­ها و تاریخچه اصول­گرایی در مصر، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین­المللی، 1386.
سوزنگر، سیروس، سیدقطب، جلد چهاردهم، به نقل از علیخانی علی­اکبر و همکاران، اندیشۀ سیاسی اندیشمندان مسلمان، جلد چهاردهم، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، 1390.
سیداحمد، رفعت، قرآن و سیف، الطبعه الثانیه، قاهره: مکتبه مدبولی، 2002.
شریف حیدری، محمد، جستارهایی در نقد و بررسی جریان سلفی گری و وهابیت- سلفی گری نوین در تقابل با راهبرد وحدت اسلامی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه، 1390.
شیرودی، مرتضی، جنبش‌ها و نهضت‌های سیاسی معاصر، قم، پژوهشکده تحقیقات اسلامی، 1390.
صابری، حسین، تاریخ فرق اسلامی، چاپ هشتم، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها (سمت)، 1391.
الطبسی، نجم‌الدین، السلف و السلفیون، الطبعة الثالثه، قم: ذکری، 1430.
صلابی، علی محمد، تاریخ الحرکه السنوسیه فی افریقیه، بیروت: دارالمعرفه، 2009.
ضیایی و رفیعی، رحمت الله و حمیدالله، کالبدشکافی عقاید وهابیت، تهران: مشعر، 1390.
عبدالحمید، صائب، ابن تیمیه فی صورته الحقیقه، بیروت: الغدیر للدراست و النشر، 1995.
عبدی­پور، حسن، جریان شناسی سلفی گری معاصر، قم: انتشارات مؤلف، 1393.
العجم، رفیق، موسوعه مصطلحات ابن تیمیه (حجه الاسلام)، بیروت: مکتبه لبنان ناشرون، 2003.
عرب، محمدحسن، فرهنگ نمونه (القاموس الحدیث)، تهران: فرهنگ مکتوب، 1390.
علی‌زاده موسوی، سیدمهدی، سلفی‌گری و وهابیت، قم: انتشارات پاداندیشه، 1389.
عزیزی و قره­زاده شربیانی، بهروز و فرهاد، پژوهشی پیرامون وهابیت، تهران: فرهاد قره­زاده شربیانی، 1392.
عنایت حمید، سیری در اندیشه سیاسی عرب، چاپ ششم، تهران: امیرکبیر، 1385.
عنایت، حمید، اندیشه سیاسی در اسلام معاصر، ترجمه بهاء‌الدین خرمشاهی، چاپ پنجم، تهران: انتشارات امیرکبیر، 1389.
علی‌زاده موسوی، سیدمهدی، سلفی‌گری و وهابیت، قم: انتشارات پاداندیشه، 1389.
علیخانی، علی‌اکبر، محمد عبدالوهاب، اندیشۀ سیاسی متفکران مسلمان، مجموع مقالات، جلد هفتم، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، 1390.
علیخانی، علی‌اکبر، ابن­تیمیه، اندیشۀ سیاسی متفکران مسلمان، مجموع مقالات، جلد چهارم، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، 1390.
غلامی، رضا، تاریخ خلافت مدرن: تب خلافت داعش، دامس، القاعده، بوکوحرام و طالبان در سپیده دمان قرن بیست و یکم، تهران: انتشارات آوای مکتوب، 1394.
فراتی، عبدالوهاب، رهیافتی به علم سیاست و جنبش­های اسلامی معاصر، چاپ دوم قم: مرکز بین­المللی ترجمه و نشر المصطفی، 1392.
الفرج، عبدالسلام، الجهاد: الفریضه الغایبه، ن.م، ن.ل، 1981.
القدال، محمد سعید، الامام المهدی: محمد احمد بن عبدالله، بیروت: دارالجیل، 1992.
کردفانی، اسماعیل عبدالقادر، سعادة المستهدی بسیره الامام المهدی، بیروت: دارالجیل، 1982.
کِوپِل، ژیل، پیامبر و فرعون، مترجم: حمید احمدی، چاپ سوم، تهران: شرکت انتشارات کیهان، 1382.
لاپیدوس، آیرا ماروین، نگاهی تاریخی به جنبش‌های اسلامی معاصر، ترجمه مهدی رجبی، مشهد: انتشارات مرندیز، 1393.
مبروک، محمدابراهیم، حقیقه العلمانیه و الصراع بین الاسلامیین و العلمانیین، اسکندریه: مکتبه و مطبعه الاشعاع الفنیه، 2000.
مودودی، ابوالعلاء، اسلام و جاهلیت، ترجمه سیدغلامرضا سعیدی، تهران: کتاب فروشی فردوسی، 1333.
مودودی، ابوالعلاء، اندیشه‌های اسلامی در سخنان امام ابوالاعلی مودودی، ترجمه سلامی نذیر احمد، تهران: نشر احسان، 1388.
مودودی، ابوالعلاء، برنامه انقلاب اسلامی، غلامرضا سعیدی، اصفهان: خرد، بی‌تا.
مودودی، ابوالعلاء، الجهاد فی سبیل­الله، بی­جا: الاتحاد الاسلامی العالمی للمنظمات الطلابیه، 1389ق.
مودودی، ابوالعلاء، مرزهای عقیده یا ایدئولوژی اسلامی، جواد هشترودی، تهران: شرکت سهامی انتشار، بی‌تا.
مودودی، ابوالعلاء، منهاج الانقلاب الاسلامی، تعریب: مسعود الندوی، ن.م: دارالفکر، ن.ت.
موسی، محمدیوسف، ابن تیمیه، القاهره: مکتبه مصر، 1962.
نبوی، سیدعبدالامیر، حسن­البناء، جلد چهارم، به نقل از حاتمی محمدرضا و بحرانی مرتضی، دایره المعارف جنبشهای اسلامی، تهران: پژوهشگاه مطالعات فرهنگی و اجتماعی، 1392.
هیکل، حسنیین، پاییز خشم، مترجم: محمدکاظم موسائی، تهران: امیرکبیر، 1363.