The Role of the Kurds in the Battle of Chaldaran and Its Aftermath

Document Type : Research/Original/Reqular Article

Authors

1 PhD Student, University of Tehran

2 Prof., University of Tehran

3 Assistant Prof., University of Islamic Denominations

Abstract

The famous battle of Chalderan (920 AH / 1514 AD) had important consequences, a significant part of which were directed to the Kurdish regions. In this study, while exploring the contexts and factors involved in this battle, the role of the Kurd tribes in the descriptive-analytical manner has been described, and the implications of this battle for both sides and, more importantly, for the Kurdish areas have been explained. The findings of the study show that the Kurds did not play a central role in waging war, but took the Ottoman side in the midst of the battle. The short-term and long-term consequences of this battle have been on the Kurdish regions more than the governments involved. The separation of important parts of the Kurdish areas from the Iranian land, the entry of the Kurdish tribes and their leaders into the Safavid-Ottoman conflicts, the spread of internal disputes between the Kurdish tribes, economic and demographic losses in the Kurdish areas were part of the unfortunate consequences of this struggle for the Kurdish tribes.

Keywords


منابع
احمد تتوی، آصف خان قزوینی، تاریخ الفی (دوره هشت جلدی)، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول، ۱۳۸۲.
اسپناقچی پاشازاده، محمدعارف، انقلاب الاسلام بین الخواص و العوام، تصحیح رسول جعفریان، قم: نشر دلیل، 1379.
اسکندر منشی، تاریخ عالم آرای عباسی، تهران: دنیای کتاب، 1378ش.
روحانی، بابامردوخ، مشاهیر کرد، تهران: انتشارات سروش، 1375ش.
بدلیسی، امیرشرف، شرفنامه، تهران: موسسه مطبوعاتی علمی، 1363ش.
بابانی، عبدالقادر بن رستم، سیرالاکراد در تاریخ و جغرافیای کردستان، به کوشش محمردئوف توکلی، تهران: نشر توکلی، 1391ش.
برویین سن، مارتین، جامعه­شناسی مردم کرد، ترجمه ابراهیم یونسی، تهران: نشر پانیذ، 1378ش.
پارسادوست، منوچهر، ریشه­های تاریخی اختلافات ایران و عراق، تهران: شرکت سهامی انتشار، 1369ش.
همو، شاه اسماعیل اول، تهران: شرکت سهامی انتشار، 1375ش.
پیر زاده زاهدی، شیخ حسن، سلسه­النسب الصفویه، تهران: انتشارات ایرانشهر، 1343ش.
پورایران، عباس، روابط ایران و عثمانی در عهد صفویان، مشهد: نشر دستور، 1384ش.
پورگشتال، هامر، تاریخ امپراطوری عثمانی، ترجمه میرزا زکی علی­آبادی، تهران: نشر زرین، 1368ش.
حقی اوزون، اسماعیل، تاریخ عثمانی، ترجمه ایرج نوبخت، تهران: کیهان، 1368ش.
خنجی، فضل الله بن روزبهان، عالم آرای امینی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1341 ش.
خواندمیر، غیاث­الدین، تاریخ حبیب­السیر، تهران، کتابخانه خیام، 1333ش
خواندمیر، امیرمحمود، تاریخ شاه اسماعیل و طهماسب،تهران: نشر گستره، 1370ش.
روملو، حسن­بیک، احسن­التواریخ، به اهتمام عبدالحسین نوایی، تهران: بنگاه نشر کتاب، 1349ش.
خورشاه بن قباد الحسینی، تاریخ ایلچی نظام شاه، به تصحیح محمدرضا نصیری، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1379ش.
زکی­بیک، محمدامین، زبده تاریخ کرد و کردستان، ترجمه یدالله روشن، تهران: نشر توس 1381ش.
سفرنامه ونیزیان درایران، ترجمه منوچهر امیریان، تهران: انتشارات خوارزمی، 1349ش.
سیوری، راجر، ایران عصر صفوی، ترجمه کامبیز عزیزی، تهران: نشر مرکز، 1372ش.
سنندجی، میرزا شکرالله، تحفه ناصری در تاریخ و جغرافیای کردستان، حواشی و تعلیقات، حشمت­الله طبیبی، تهران: انتشارات امیرکبیر، 1375ش.
شمس، محمداسکندر، تاریخ کرد در قرن16م تهران: نشر عابد، 1380ش.
صفا، ذبیح‌الله، تاریخ ادبیات در ایران، تهران: امیرکبیر، 1365 ش.
عبادی، مهدی، «بحران مشروعیت سلطان سلیم و ارتباط آن با نبرد چالدران»، مجله تاریخ و تمدن اسلامی، ش19، بهار 1393.
عبدالوحید، سرهنگ شیخ، کردها و سرزمین­شان، ترجمه صلاح­الدین عباسی، تهران: نشر احسان، 1378ش.
فریدون بیک، منشات­السلاطین، کتابخانه انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. بی‌تا.
قاضی، ملامحمدشریف، زبده تواریخ سنندجی، به کوشش محمدرئوف توکلی، تهران: انتشارات توکلی، 1387ش.
قمی، احمدحسین، خلاصه­التواریخ، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1359ش.
کارل بروکلمان، تاریخ ملل و دول اسلامی، ترجمه: هادی جزایری، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، 1386ش.
مردوخ کردستانی، شیخ محمد، تاریخ مردوخ، تهران: نشر کارنگ، 1379 ش.
مصطفی امین، نوشیروان، تاریخ سیاسی کردها، ترجمه اسماعیل بختیاری، سلیمانیه: انتشارات بنکه­ی ژین، 2006م.
مک داویل، داوید، تاریخ معاصر کرد، ترجمه ابراهیم یونسی، تهران: نشر پانیذ، 1386ش.
نوایی، عبدالحسین، شاه اسماعیل صفوی (مجموعه اسناد و مکاتبات تاریخی)، تهران: نشر ارغوان، 1368ش.
نوایی، عبدالحسین، تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی ایران در عصر صفوی، تهران: انتشارات سمت، 1389ش.
 
منابع عربی
آئینه­پور، ستار، احمدرضا خضری، «دور اماره اردلان فی الصراع الصفوی ـ العثمانی»، مجله علوم انسانی، تهران: دانشگاه تربیت مدرس، شماره 19 (2)، 2012/ 1433ق.
خصباک شاکر، الکرد و المسأله الکردیه، منشورات الثقافه الجدیده، بغداد، 1959م.
الدوسکی، کامیران عبدالصمد، کردستان فی­العهد العثمانی، الدار العربیه للموسوعات، بیروت 2006م.
سافراستیان، ارشاک، الکرد و کردستان، ترجمه احمد محمود خلیل، سلیمانیه: دار سردم للطباعه، 2006م.
العزاوی، عباس، شهرزور، السلیمانیه، اللواء و المدینه، علق علیه: محمدعلی القره داغی، لامط، بغداد، 2000م.
لیرخ، ب، دراسات حول الاکراد و اسلافهم الخالدیین الشمالیین، ترجمه د. عبدی حاجی، الطبعه الاولی، حلب: منشورات مکتبه خانی، 1994م.
هروتی، سعدی عثمان، کردستان و الامبراطوریه العثمانیه، موسسه موکریانی لطباعه، دهوک، 2008م.
 
منابع کردی
ئه­سکه­ند­ه­ر، سه­عد به­شیر، سه­رهه­لدان و روخانی سیسته­می میرنشینی له کوردستان، ورگیرانی، جه­وهه کرمانج، بی­نا، سلیمانی، 2004م.
جه­لیلی، جه­لیل، کورده­کانی ئیمپراتوری عوسمانی، به­غداد: وزاره­تی روشه­ن بیری و بلاوکردنه‌ وه‌ی کوردی، ش159، 1987.
عبدالله، نه­جاتی، کوردستان و کیشه­ی سنوری عوسمانی ـ فارسی، ده­زگای چاپ و بلاوکردنه­وه، هه­لیر، 2001م.
عه­لیاوه­یی، عه­بدوللا، کوردستان له سه­ر ده­می ده­وله­تی عوسمانیدا، چاپ و بلاوکردنه­وه­ی ئاویه­ر، بی­جا، 2004م.
مه خدوم، گرنکی کورد و کوردستان له قوناغه میژووییه­کانی ئیران تا سه­رده­می ئه­فشاریه، بی­تا.
Bois Tomos, The kurds, First English Edition, Beirut, 1966.
Mela Javad, The Kurdistan and he Kurds, Western Kurdistan Association, London: 2005.
Nebez, Jamal, The Kurd, History an Clture, translator Hanne Kuhler, Kurdish Community House in Berlin, Germany.WKA Publication, London: 2004.