The Role of History in Al-Shaykh Al-Mufid's Theological Conflicts concerning the Battle of Jamel

Document Type : Research/Original/Reqular Article

Authors

Assistant Professor, Department of History, Ferdowsi University of Mashhad

Abstract

The book of al-Jamel was written to prove the legitimacy of Imam 'Ali in the Battle of Jamel. Theological views of Al-Shaykh Al-Mufid's contemporary sects on this event impressed and persuaded him to write about the Battle of Jamel and selecting of historical narratives about it. The question is what intellectual conditions influenced Al-Shaykh Al-Mufid to gathere the narratives of the Jamal and to write this book? Based on the textual analysis of al-Jamal's text, this study shows that Al-Shaykh Al-Mufid was against the two beliefs spreading in the society of the legitimacy of the performance of Companions of the Prophet at the head of the two armies as well as the theory of “Legitimate heads/ Illegitimate companions”. He wrote his work on three axes: the explicit deviation of Jamel fighters from the orders of the Islamic religion; their insistence on war, their rejection of ijtihad and their repentance; the virtues and supereminence of Imam 'Ali.

Keywords


ابن اثیر، عزالدین، الکامل فی التاریخ، بیروت: دارصادر- داربیروت، 1385.
ابن جوزی، علی بن ‌محمد، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، تحقیق عبدالقادر عطا محمد و عبدالقادر عطا مصطفی، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1412.
ابن حزم، الفصل فی الملل والأهواء و النحل، قاهره: مکتبه الخانجی، بی‌تا.
ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایه و النهایه، بیروت: دارالفکر، 1407.
اشعری، علی بن إسماعیل، مقالات الإسلامیین واختلاف المصلین، تصحیح: هلموت ریتر، فیسبادن: دار فرانز شتایز، 1980.
اشعری قمی، سعد بن عبدالله، المقالات و الفرق، تصحیح محمد جواد مشکور، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، 1361.
اصفهانی، ابونعیم، الإمامه والرد على الرافضه، محقق: علی بن محمد فقیهی، مدینه: مکتبة العلوم و الحکم، 1415.
بارانی، محمدرضا، بررسی تاریخی تعامل فکری سیاسی امامیه با فرقه های معتزله، اشاعره و حنابله در بغداد در عصر آل بویه، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1392.
باقلانی، أبوبکر، تمهید الأوائل فی تلخیص الدلائل، تحقیق عماد الدین أحمد حیدر، لبنان: مؤسسة الکتب الثقافیه، 1407.
بخشی، منصوره، تاریخ نگاران امامیه و روش‌ها و گونه‌های تاریخ نگاری آنها از قرن اول تا قرن هفتم هجری، معاونت پژوهشی جامعه الزهرا، قم، 1393.
بغدادی، عبدالقاهر، الفرق بین الفرق، بیروت: دار الآفاق الجدیده، 1977.
بهرامیان، علی، «اصحاب حدیث و مسأله تاریخ نیم­سده اول هجری»، نامه پژوهش فرهنگی، شماره4، صص340-331، بهار1376.
همو، «جمل، جنگ» در دایره­المعارف بزرگ اسلامی، تهران: مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، صص506-496، 1389.
جعفریان، رسول، تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا طلوع دولت صفوی، تهران: علم، 1388.
خادملو، مهدی­رضا،«بازشناسى دیدگاه‏هاى فرق درباره جنگ جمل»، نامه تاریخ­پژوهان، شماره 11، صص50-26، پاییز1386.
همو «کتاب­شناسی جنگ جمل»، نامه تاریخ­پژوهان، شماره23، صص52-22، پاییز1389.
خانجانی، قاسم، شیخ مفید و تاریخ‌نگاری، قم: حوزه و دانشگاه، 1392.
خلیلی‌فر، سمانه، «ملاحظاتی درباره جنگ جمل و جمل نگاری»، بی‌تا، برگرفته از لینک:
http://pishine.ir/archives/9183            
ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، تحقیق فوادسید، کویت:بی‌نا،1961.
رابینسون، جیس، اف، تاریخ‌نگاری اسلامی، ترجمه مصطفی سبحانی، تهران: پژوهشکده تاریخ اسلام، 1389.
شهرستانی، محمد بن عبد الکریم، الملل والنحل، بی‌جا: مؤسسه الحلبی، بی‌تا.
ابن‌حنبل، مسند، تحقیق محمد بن سعید قحطانی، بی‌جا: دار ابن القیم – الدمام، 1406.
طوسی، محمد، فهرست، نجف: انتشارات مکتبه المرتضویه، بی‌تا.
قاضی عبد الجبار، المغنی فی ابواب التوحید و العدل، بی جا: دارالکتب، 1962.
کاشفی، محمدرضا، کلام شیعه ماهیت، مختصات و منابع، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1386.
کرمر، جوئل، احیای فرهنگی در عهد آل بویه: انسانگرایی در عصر رنسانس اسلامی، ترجمه محمد سعید حنایی کاشانی، تهران: مرکزنشردانشگاهی، 1375.
مفتخری، حسین، باقریزاد گنجی، نبی‌اله، «بازشناسی جنگهای امیرالمومنین علی(ع) از دیدگاه فرقه‌های کلامی»، فصلنامه تاریخ اسلام، سال10، شماره4، صص7-39، زمستان 1388.
مفید، محمد، الجمل، ترجمه مهدوی دامغانی، تهران: نشر نی، 1367.
همو، مصنفات الشیخ المفید (الجمل والنصره لسید العتره فی حرب البصره)، تصحیح علی میرشریفی، قم: مکتب اعلام اسلامی، 1413.
مکدرموت، مارتین، اندیشه­های کلامی شیخ مفید، احمد آرام، تهران: موسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک­گیل شعبه تهران با همکاری دانشگاه تهران، 1363.
نجاشی، احمد بن علی، رجال، قم: جامعه مدرسین، 1407.
نجفیان­رضوی، لیلا، «تاریخ‌نگاری شیعیان امامی مذهب در آغاز دوره غیبت کبری (نمونه موردی: تثبیت نظریه وجود و غیبت امام زمان(عج))»، فصلنامه مطالعات تاریخ فرهنگی، سال7، شماره27، صص85-103، بهار1395.
ولوی، علی‌محمد، تاریخ علم کلام و مذاهب اسلامی، تهران: بعثت، 1367.
هدایت‌پناه، محمدرضا، «بررسی روش­شناسانه­ی کتاب الجمل و النصره لسید العتره فی حرب البصره اثر شیخ­مفید»، پژوهشنامه تاریخ اسلام، سال2، شماره5، صص139-160، بهار1391.