مسیحیت درحجاز و غرب جزیرة العرب مقارن ظهوراسلام

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

چکیده

سه دین اسلام، مسیحیت و یهود از یک خانواده بوده و به عنوان آیین‌های سامی خوانده شده اند، ولی در متون اسلامی تأکید شده است که دین اسلام کامل کننده دو دین پیش از خود است. از این رو بررسی موقعیت مسیحیت و دامنه نفوذ آن در جزیرة العرب به ویژه بخش غربی آن و حجاز مقارن ظهور اسلام ازاهمیت خاصی برخوردار است. زیرا آگاهی از آن به درک بهتر بسیاری از حوادث صدر اسلام، خاصه تعامل مسیحیان با پیامبراکرم(ص) و مسیحیت شناسی قرآن کریم کمک می‌کند. ازاین رو نگارنده دراین مقاله بر آن است تا اطلاعاتی از نحوه نفوذ مسیحیت و موقعیت آن در حجاز به دست دهد. هرچند برای گسترش مسیحیت در حجاز راه‌های متعددی وجود داشته، اما دراین مقاله به ورود مسیحیت به حجاز از نواحی شمال غربی (بصری)، غرب (حبشه) و جنوب غربی (نجران) پرداخته شده و ثابت شده است که مسیحیت در سده ششم میلادی و مقارن ظهوراسلام در حجاز حضوری به نسبت قوی داشته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Christianity in Hedjaz and west of Arabian Peninsula Before and During the Rise of Islam

نویسنده [English]

  • Abdollah Hemmati Golyan
Assistant Professor History, Ferdowsi University of Mashhad, Iran
چکیده [English]

Islam, Christianity and Judaism belong to the same family and are named semitic religions. Regarding to this similarity, it is very important to survey the situation of Christianity and the range of influence in the Arabian Peninsula in particular western part and Hedjaz contemporaneous the rise of Islam. This survey helps to more understanding of the events of early Islam, particularly interactions of Christians with the holy Prophet and of the Christology of holy Quran. The spread of Christianity and situation that in Hedjaz from north-west (Bosra), west (Abyssinia) and south-west (Najran) is the focus of this paper. It is showed that christianity has been strong presence in Hedjaz before and during the rise of Islam.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Abyssinia
  • Arabian Peninsula
  • Bosra
  • Christianity
  • Hedjaz
  • Najran
  • Rise of Islam
. قرآن کریم.
2. ابن حبیب، محمدبن حبیب سکری، المحبر، حیدرآباد دکن، مطبعه جمعیه دایرة المعارف العثمانیة، 1361ق/1942م.
3. ابن خرداذبه، عبیدالله بن عبدالله، المسالک و الممالک، بغداد، بی‌تا.
4. ابن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارصادر، بی تا.
5. ابن هشام، عبدالملک بن هشام، السیرة النبویة، بیروت، دارالکتاب العربی، 1410ق/1990م.
6. ابو الفرج اصفهانی، علی بن حسین، الأغانی، بیروت، دارالثقافة، 1955.
7. ابونعیم اصبهانی، احمد بن عبدالله، دلائل النبوة، تحقیق محمد رواس قلعه جی و عبدالبرعباس، بیروت، دارالنفائس، 1419ق/1999م.
8. ازرقی، محمدبن عبدالله، اخبارمکة وما جاء فیها من الآثار، تحقیق رشدی الصالح ملحس، بیروت، دارالاندلس، 1389ق/1969م.
9. اسد، ناصرالدین، مصادرالشعرالجاهلی وقیمتها التاریخیة، قاهره، دارالمعارف، بی‌تا. 
10. بخاری، محمدبن عبدالباقی (متوفی993ق)، الطراز المنقوش فی محاسن الحبوش، تحقیق عبدالله محمد عیسی الغزالی، کویت، جامعة الکویت، 1995م.
11. بلاذری، احمدبن یحیی، فتوح البلدان، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1412ق/1992م.
12. بلاشر، رژی، تاریخ ادبیات عرب، ترجمه آذرتاش آذرنوش، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1363.
13. پیگولوسکایا، ن. و. ، اعراب حدود مرزهای روم شرقی و ایران، ترجمه عنایت الله رضا، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه)، 1372.
14. ثعالبی، عبدالملک بن محمد، ثمارالقلوب فی المضاف و المنسوب، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، مطبعة المدنی، 1384ق/1965م.
15. جاحظ، عمرو بن بحر، البیان و التبیین، تحقیق حسن سندوبی، قاهره، 1351ق/1932م.
16. همو، الحیوان، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، قاهره، 1356ق/1938م.
17. ربیعی، احمد، قس بن ساعده الایادی: حیاته ـ خطبه ـ شعره، بیروت، منشورات الجمل، 2010م.
18. سیدرجب، عمرالفاروق، الحجاز، بیروت، دارو مکتبة الهلال، 1429ق/2008م.
19. رشید، ناصربن سعد، سوق عکاظ فی الجاهلیة و الاسلام، قاهره، دارالانصار، 1997م.
20. سهیلی، عبدالرحمن بن عبدالله، الروض الانف، تحقیق طه عبدالرؤف سعد، قاهره، دارالفکر، 1391ق/1971م.
21. شیخو ، لویس، شعراء النصرانیة قبل الاسلام، بیروت، دارالمشرق، بی‌تا.
22. همو، النصرانیة وآدابها بین عرب الجاهلیة، بیروت، دارالمشرق، 1989.
23. طبری، محمدبن جریر، تاریخ الرسل والملوک، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، دارالمعارف، بی‌تا.
24. طوسی، محمدبن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، النجف الاشرف، مکتبة الامین، 1383ق/1963م.
25. عجیبه، احمدعلی، نصاری نجران بین المجادلة والمباهلة، قاهره، الآفاق العربیة، 2004م.
26. علی، جواد، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، بیروت، دارالعلم للملایین، 1969م.
27. فاسی، تقی الدین محمدبن احمد، شفاءالغرام باخبار البلد الحرام، تحقیق مصطفی محمد الذهبی، مکة، النهضة الحدیثة، 1999.
28. عمادالدین اصفهانی، محمد، الفتح القسی فی الفتح القدسی، مقدمه، بیروت، دارالمنار، بی‌تا.
29. مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق عبدالامیر مهنا، بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، 1411ق/1991م.
30. مقدسی، محمد بن احمد،  احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم، لیدن، بریل، 1906.
31. مونس، حسین، اطلس تاریخ اسلام، ترجمه آذرتاش آذرنوش، تهران، انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، 1375.
32. همدانی، حسن بن احمد، کتاب صفة جزیرة العرب، مصر، مطبعة السعادة، 1953.
33. یاقوت حموی، معجم البلدان، بیروت، دارصادر، بی‌تا.
34. یعقوبی، احمدبن ابی یعقوب، تاریخ الیعقوبی، بیروت، داربیروت، بی‌تا.
 
35. Abel, A., “Bosra”, EI2.
36. Burns, Ross, Damascus A history, London, 2005.
37. Cameron, Averil, the Byzantines, Blackwell, 2006.
38. Daniel, Norman, Islam and the West: the Making of an Image, Edinurgh University, 1966.
39. Doresse, Jean, Ethiopia, tr. From the French by Elsa Coult, London,1959.
40. Hoyland, Robert G. Arabia and Arabs from the Bronze Age to the coming of Islam, London, 2001.
41. Irvine, A. K., “Habashat”, EI2.
42. Jeffery, Arthur, the Foreign Vocabulary of the Quran, Oriental Institute Baroda, 1938.
43. Mastnak, Tomaz, Crusading Peace: Christendom the muslim world and western political order, uiversity of colifornia, 2002.
44. Watt, W. M.,” Muslim-Christian Encounters, London and New york, 1991.