دو راهبرد ارتش جمهوری اسلامی ایران برای مقابله با عراق (59- 1357 ش.)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استاد رشته روابط بین‌الملل، دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه، تهران، ایران.

2 دانشجوی دکتری‌ رشته ایران‌شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

10.22059/jhic.2024.379710.654502

چکیده

پژوهش حاضر با عنوان دو راهبرد ارتش جمهوری اسلامی ایران برای مقابله با عراق (59- 1357 ش.) درصدد پاسخ به این پرسش است که با وجود ایجاد مشکلات فراوانِ دشمنان داخلی و خارجی برای ارتش پس از پیروزی انقلاب اسلامی، این نهاد به‌مثابة مهم‌ترین نیروی نظامی کشور، چه راهبردهایی برای مقابله با خطر تهاجم عراق در پیش گرفت؟ این پرسش، به‌ویژه از این حیث در خورِ توجه است که در بسیاری از پژوهش‌ها دربارة دفاع مقدس از غافل‌گیری و متعاقب آنْ، نبود برنامه در ارتش برای مقابله با عراق در دو سال منتهی به جنگ تحمیلی سخن رفته است؛ به‌سخنی دیگر، کلان‌گزارة نادرست مذکور بر بیشتر پژوهش‌ها سایه انداخته است. در پاسخ به پرسش یادشده، با بهره‌مندی از اسناد تازه‌یاب بایگانی‌های راکد ارتش و در قالب روش توصیف تاریخی، به این نتیجه دست یافتیم که ارتش جمهوری اسلامی ایران ضمن ادامة رصد دقیق تحرکات نیروهای مسلح عراق، از یک سو تلاش برای اقناع مقامات مسئول کشور به شروع مذاکرات سیاسی با عراق با هدف حل و فصل اختلافات بر محور دغدغه‌های مشترک امنیتی را در دستور کار قرار داد؛ اما در همان حال، راهبرد دوم خود را نیز به‌تدریج پیش می‌برد که عبارت بود از تقویت توان رزمی به‌منظور دفع تجاوزات نیروهای مسلح رژیم بعث حاکم بر عراق به خاک ایران و پاسخ نظامی. این راهبرد، پس از غائلة پاوه در مردادماه 1358 ش. به برنامة اصلی ارتش تبدیل و تا شهریورماه 1359 ش. و آغاز حملة سراسری عراق با جدیت دنبال شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Dual Strategies of the Iranian Army in the Face of Iraqi Threats (1979-1980)

نویسندگان [English]

  • Seyed MohammadKazem Sajjadpour 1
  • Mohammad Ali Ghahremanpoor 2
1 Department of International Organizations, Faculty of International Relations, Ministry of Foreign Affairs, Tehran, Iran
2 Ph.D. Candidate in Iranian Studies, Faculty of Literature and Humanities, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
چکیده [English]

This article addresses the question of how the Iranian Army, despite facing numerous challenges following the Islamic Revolution, developed strategies to counter the threat of an Iraqi invasion. This question is particularly relevant given that much existing research focuses on the element of surprise in the subsequent Iran-Iraq War (often referred to as the "Sacred Defense"), implying a lack of preparedness on the part of the Iranian Army in the two years preceding the conflict. This prevailing assumption has influenced many studies.
Based on newly discovered documents from the Iranian Army archives, this research concludes that the Army of the Islamic Republic of Iran, while closely monitoring Iraqi military movements, pursued a dual strategy. On the one hand, it urged Iranian authorities to pursue negotiations with Iraq. On the other hand, it simultaneously strengthened its defensive capabilities in preparation for potential Iraqi attacks.
This second strategy—strengthening defensive capabilities—became the Army's primary plan of action following the Paveh conflict in August 1979 and was actively pursued until September 1980.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Army
  • war
  • military conflict and diplomacy