بررسی ابعاد توفیق امام کاظم (ع) در حفظ و گسترش تشیع

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه آموزشی تاریخ، تمدن و انقلاب اسلامی دانشکده معارف و اندیشه اسلامی دانشگاه تهران

چکیده

در احیای دین و دفاع از تشیع و گسترش آموزه های آن از نقش بسیار فعال برخی از امامان و نقش منفعل یا کمتر فعال برخی دیگر سخن رفته است؛ به عنوان مثال از امام باقر و امام صادق علیهماالسلام به عنوان امامانی که از توفیق بیشتر برخوردار بودند، یاد شده است. مدعای پژوهش پیش‌رو این است که امام کاظم(ع) به دلیل ایجاد بسترهای لازم از طرف صادقین(ع)، بهره­گیری از مدرسه­ی فرهنگی، فقهی و کلامی که زمینه‌اش فراهم شده بود، وجود شخصیت­های تربیت یافته و متعهدی که گرد وجود آن حضرت فراهم آمده بودند، در هدایت و انسجام شیعیان و دفاع از مبانی، اصول، بینش‌ها و گرایش‌های شیعی توفیقات بیشتری نسبت به سایر امامان(ع) پیدا نمود. مناظره‌های امام و یارانش با مخالفان، سازماندهی وکلا، اعزام سفرا، راویان و مبلغان به نقاط دور و نزدیک عالم اسلام و ارجاع شیعیان به ایشان، تمرکز آن حضرت بر نشر احادیث صحیح، ابعاد و اسباب این توفیق به‌شمار می‌رود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Studying the Extent of Success of Imam Kazim (AS) in Preserving and Expanding Shi'ism

نویسنده [English]

  • S. hassan Ghazavi
Assistant Professor, University of Tehran
چکیده [English]

From the very active role of some of the imams and the passive or less active role of others in revitalizing religion and defending Shi'ism and expanding its teachings has been spoken. For example, Imam Baqir (AS) and Imam Sadiq (AS) have been referred to as Imams who enjoyed greater success. The claim of the this research is that Imam Kazem (AS), because of the creation of the necessary premises by two previous Imams (AS), the use of the cultural, jurisprudential and theological school that was provided, the presence of trained and committed personalities had more success in guiding and making cohesion of the Shiites, defending foundations, principles and tendencies of Shi'a than other Imams (AS). The discussions of Imam and his companions with dissidents, the organization of counselors, the dispatching of envoys, narrators and missionaries to the distant and near points of the Islamic world and the reference of Shiites to them, his focus on publishing of correct hadiths are the different dimensions of this success.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Twelve Imams (PBUH)
  • Counselors
  • Imam Kazem (as)
  • Shiite extension
  • Shi'ites
  • publishing of hadith
  • companions of Imam Kazem (as)
ابن‌اثیر عز الدین أبوالحسن علی بن‌ابی الکرم، الکامل فی التاریخ، بیروت، دار صادر، 1385 ق.
ابن شهر آشوب ابی جعفر محمد بن‌علی، مناقب آل ابی طالب، تحقیق یوسف البقاعی، طبعة الثالثة، قم، ذوی القربی، 1429 ق.
اصفهانی،‌علی بن‌الحسین (ابوالفرج)، مقاتل الطالبین، تحقیق سیداحمد صقر، بیروت، دارالمعرفه، [بی‌تا].
احمدی میانجی، مکاتیب الأئمة (ع)، چاپ اوّل، قم، دارالحدیث‏، ‏1426 ق‏.
الاربلی علی بن‌عیسی، کشف الغمه فی معرفة الائمه، تهران، اسلامیه، 1381 ش.
الأردبیلی، محمد علی، جامع الرواة، قم، مکتبة آیة الله العظمی‌المرعشی النجفی، 1403 ق.
بحرانی اصفهانی شیخ‌عبدالله،‏ عوالم العلوم و المعارف، قم، مؤسسة الإمام المهدی (عج)، 1413ق‏.
جباری، محمدرضا، ‏سازمان وکالت و نقش آن در عصر ائمه‌(ع)‏،‏ قم‏، مؤسسه‌ی آموزشی پژوهشی امام خمینی، 1382 ش.
الشبستری، عبدالحسین، الفائق فی رواة و أصحاب الإمام الصادق (ع)، مؤسسه‌ی النشر الاسلامی، چاپ اول، قم، 1418 ق.
صدر المتالهین، شرح اصول الکافی‏، تصحیح محمد خواجوی، تحقیق علی عابدی شاهرودی‏، چاپ اول، تهران‏، موسسه‌ی مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1366 ش‏.
صدوق محمد بن‌علی، عیون اخبار الرضا، تحقیق الشیخ حسین الاعلمی، بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، 1404 ش.
همو، ‏من لا یحضره الفقیه‏، چاپ دوم‏، قم‏، جامعه مدرسین‏، 1404 ق.
الطبرسی الفضل بن‌الحسن، إعلام الوری بأعلام الهدی، تصحیح غفاری، بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، 1424 ق.
همو، زندگانی چهارده معصوم (ع)، ترجمه‌ی عزیزالله عطاردی‏، چاپ اوّل، تهران‏، اسلامیة، 1390 ق‏‏.
طبرسی‏ احمد بن‌علی، الاحتجاج علی أهل اللجاج‏، مشهد، مرتضی‏،‏ 1403 ق‏.
طبری ابی جعفر محمد بن‌جریرالطبری، تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، 1387 ق.
طوسی محمد بن حسن، اختیار معرفة الرجال، تصحیح  میرداماد الاسترآبادی، قم، مؤسسه آل البیت لاحیاءالتراث، 1404 ق.
همو، تهذیب الاحکام، چاپ چهارم، تهران‏، اسلامیه، 1365 ش.
همو‏، الغیبة للحجه، قم‏، دار المعارف الإسلامیة، 1411 ق‏.
همو‏، الفهرست (طبع جدید)، قم‏، کتابخانه محقق طباطبائی‏، 1420 ق‏.
عادل ادیب، زندگانی تحلیلی پیشوایان‌ما، ترجمه‌ی اسدالله مبشری، چاپ شانزدهم، تهران، دفتر نشر فرهنگ‌اسلامی، 1374 ش.
عاملی‏ سید محسن امین، أعیان الشیعة‏، بیروت‏، دار التعارف، 1403 ق‏.
قرشی باقر شریف، موسوعة سیرة اهل البیت، الامام موسی بن‌جعفر (ع)، قم، دارالمعروف، 1430 ق.
قطب راوندی‏، الخرائج و الجرائح‏، چاپ اول، قم‏، مدرسه‌ی امام مهدی‏، 1409 ق.
قمی، شیخ عباس، الأنوار البهیة، ترجمه‌ی محمدمحمدی اشتهاردی، چاپ سوم، قم‏، ‏ناصر، 1380ش.
کشی محمد بن‌عمر، رجال الکشی (اختیار معرفة الرجال)، مشهد، دانشگاه مشهد، 1348 ش‏.
کلینی، الکافی، تهران، اسلامیه، 1362 ش.
مجلسی، محمد باقر،احتجاجات،‏ ترجمه‌ی موسی خسروی‏، چاپ‌ اول، تهران‏، اسلامیه‏، 1379ش.
همو، ایمان و کفر، ترجمه‌ عزیزالله عطاردی‏، چاپ‌ اول، تهران‏، عطارد، 1378 ش.
همو، بحارالانوار، تهران، المکتبه الاسلامیه، 1396 ق.
همو، بنادر البحار، ترجمه‌ فیض الاسلام‏، چاپ‌ اول، تهران‏، نشر فقیه‏، [بی‌تا].
محمدحسین، جاسم، تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم (ع)، مترجم سیدمحمدتقی آیت‏اللهی‏، تهران‏، امیرکبیر، 1385 ش‏.
معارف، مجید، پژوهشی در تاریخ حدیث شیعه، تهران، موسسه فرهنگی هنری ضریح، 1374ش.
مفید، محمد بن‌محمد بن‌نعمان،الارشاد، تصحیح محمد باقر بهبودی، تهران، اسلامیه، 1413ق.
مقدس اردبیلی‏‏، مهج الدعوات و منهج العبادات، تحریر ابوطالب کرمانی، قم 1411 ق.
نباطی بیاضی، زین‌الدین علی بن‌یونس، الصراط‌المستقیم‏، نجف: المکتبة المرتضویة، 1384 ش‏.
النجاشی احمد بن‌علی، رجال النجاشی، قم، جامعه مدرسین‏، 1407 ق‏.
نعمانی شبلی، تاریخ علم کلام، ترجمه سیدمحمدتقی فخر داعی‏، چاپ اول، تهران، اساطیر، 1386ش.