پیامدهای مهاجرت شیعیان ایرانی به دربار حکومت‌های شیعی دکن (قطب‌شاهیان، عادل‌شاهیان، نظام‌شاهیان)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه تهران

2 کارشناس ارشد تاریخ و تمدن ملل اسلامی دانشگاه تهران

چکیده

مهاجرت شیعیان ایرانی به دکن از نیمه ‌قرن هشتم هجری افزایش چشمگیری داشت و در قرن دهم و یازدهم به اوج خود رسید. به‌رغم قدرت‌یابی صفویان در 907 ق و رسمیت یافتن تشیع از سوی شاه اسماعیل اول (حکـ : 907ـ930ق) و افزایش قدرت و نفوذ علمای شیعی، شمار زیادی از عالمان، مردان سیاست، شاعران، اطبا و دیگر نخبگان ایرانیِ شیعی، در این دوره به دکن مهاجرت کردند. مهاجرت این افراد، پیامدهای بسیاری در زمینه‌های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و مذهبی در دکن داشت. پژوهش حاضر، پیامدهای این مهاجرت‌ها را در دکن بررسی کرده است. یافته‌های پژوهش حاضر که با استفاده از منابع کتابخانه­ای و با روش توصیفی- تحلیلی انجام ‌شده است نشان می­دهد که این مهاجرت­‌ها موجب گسترش مذهب تشیع و زبان فارسی، نفوذ سبک معماری ایرانی در هند، گسترش مناسبات سیاسی و در نهایت رواج فرهنگ و تمدن ایرانی ـ اسلامی در دکن شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Consequences of the Emigration of Iranian Shias to Deccan (QutbShahi, AdilShahi, NizamShahi)

نویسندگان [English]

  • Mohsen Masumi 1
  • Fatemeh Asghari 2
1 Assistant Professor, University Of Tehran
2 MA in History and civilization Of Islamic Nations, University Of Tehran
چکیده [English]

The emigration of Iranian Shias to Deccan has been considerably increased in the middle of eighths century and reached to its utmost point in the tenth and eleventh centuries. Despite the power of the Safavids in the year 907AH and the declaration of Shi'ism as the official religion of Iran by Shah Isma'il I (r. 907 - 930 AH) Shiites found abundant power, a lot of scholars, politicians, poets, intellectuals, and Shiite Iranian elites immigrated to Deccan.  The present study intends to study the implications of these migrations.
Using library resources and descriptive-analytical method, this research shows that these emigrations caused expanding Shia religion and Persian language; influencing India architectures by Iranian architectures; extending political relations between Iran and Deccan; and prevalence of Iranian culture and civilization in Deccan.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Deecan
  • Shiite emigration
  • Implications of Immigration
  • QutbShahi
  • NizamShahi
  • AdilShah
آقابزرگ تهرانى، محمدمحسن‏، الذریعة إلى تصانیف الشیعة، دار الأضواء، بیروت: 1403ق.
همو، طبقات اعلام الشیعه، دار إحیا التراث العربی، بیروت: 1430ق.
ارشاد، فرهنگ، مهاجرت تاریخی ایرانیان به هند، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1379ش.
امین، حسن‏، مستدرکات أعیان الشیعة، دار التعارف للمطبوعات‏، بیروت‏: 1408ق
تاریخ قطب شاهی، نسخه خطی بر اساس میکروفیلم آستان قدس رضوی، کتابخانه ملک.
حکمت، علی‌اصغر، سرزمین هند بررسی تاریخی اجتماعی و سیاسی و ادبی هندوستان از ادوار باستانی تا عصر حاضر، تهران: چاپخانه دانشگاه تهران، 1337ش
همو، نقش پارسی بر احجار هند، فهرستی از کتیبه‌ها و خطوط فارسی بر لوح سنگ‌های هندوستان، تهران: به اهتمام کتابخانه ابن‌سینا، 1337ش.
زبیری، میرزا ابراهیم، تاریخ بیجاپور مسمی به بساتین السلاطین، مطبع سیدی حیدرآباد دکن: بی‌تا.
شیرازی، رفیع الدین، تذکره الملوک، نسخه خطی موجود در کتابخانه ملی پاریس، به شماره 40.
 صوفی‌ملکاپوری، محمد عبدالجبارخان، محبوب الزمن تذکره شعرای دکن، حیدرآباد: 1329ق.
صاعدی شیرازی، میرزا نظام‌الدین بن عبدالله، حدیقه السلاطین، چاپ سید علی‌اصغر بلگرامی، سلسله مطبوعات ادبیات اردو، شعبه مجلس اشاعت تاریخ و تمدن دکن: 1961م.
صدیقی، عبدالمجید، تاریخ گلکنده، مطبوعه مکتبه ابراهیمیه، حیدرآباد دکن: 1939م.
طبا طبا، سید علی، برهان مآثر، چاپخانه دهلی: 1355ق.
طریحی، محمد سعید، تاریخ الشیعه فی الهند، دایره المعارف الهندیه، آکادمیه الکوفه: 2006 م
فرشته، محمدقاسم هندو شاه استرآبادی، تاریخ فرشته، بمبئی: 1874 م.
قادری، سید محی‌الدین، میر محمد مؤمن استرآبادی مروج تشیع در جنوب هند، ترجمه عون علی جارَوی، قم: 1387ش.
کرمی مجتبی، نگاهی به تاریخ حیدرآباد دکن، وزارت امور خارجه، موسسه انتشارات تهران، 1373ش.
معصومی، محسن، فرهنگ و تمدن ایرانی اسلامی دکن در دوره بهمنیان، تهران: انتشارات علمی فرهنگی، 1389ش.
میر عالم، حدیقه العالم، حیدرآباد دکن: 1309ق.
نقوی امروهوی هندی، سیدشهسوار حسین، تالیفات شیعه در شبه قاره هند، قم: انتشارات دلیل ما، 1384ش.
یکتایی، مجید، نفوذ فرهنگ و تمدن ایران و اسلام در سرزمین هند و پاکستان، تهران: انتشارات اقبال، 1353ش.
EI2, S. V. "Mir Djumla", (by B. Hidayet Hoasain), Vol. 7; Leiden, Brill: 1993.
Hollister, John Norman, the Shia of India, Oriental Books, New Delhi: 1979.
Naqvi, Sadiq, the Iranian Afaquies Contribution to The Qutb Shahi Adil Shahi Kingdoms, Hyderabad: 2003.
Razavi, Sayyed Abbas, Asocio Intellectual History of Isna Ashari Shiis in India, New Delhi: Marifat Publishing, 1986.
Sherwani and Joshi, History of Medieval Deccan (1295-1724), Andra Pradesh: 1974.
Tavernir, jean Batise, Travels in India, translated by v. ball, ll. D.f.r.s f.g.s, vol. 2, New York: 1889.
Wilson, H. H., A Glossary of Judicial and Terms and of Useful Words Occurring In Official Documents Relation the Administration of the Government of British India, London: 1985.