بررسی پدیده گرانی و راه‌های مقابله با آن در مصر دوره ممالیک بحری

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد تاریخ و تمدن ملل اسلامی

2 استادیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)

چکیده

گرانی از جمله معضلاتی بود که مصری‌ها در بیشتر سال‌های حاکمیت ممالیک بحری، با آن مواجه بودند. علل مختلفی در بروز پدیدۀ گرانی در این دوره تاثیر داشت که در نگاهی کلی می‌توان آن‌ها را به دو دسته عوامل طبیعی و عوامل انسانی تقسیم بندی کرد. بررسی گرانی و علل بروز آن و نیز تحلیل و ارزیابی سیاست‌های اقتصادی ممالیک بحری برای راه‌های رهایی از آن و میزان کارایی این سیاست‌ها از اهداف اصلی این مقاله است. بررسی گزارش‌های تاریخی نشان می‌دهد که سیاست‌های اقتصادی دولت ممالیک بحری با توجه به وسعت و گستردگی گرانی و پیامدهای اجتماعی و سیاسی ناشی از آن، اغلب  فاقد برنامه‌ریزی، ثبات و آینده نگری بود. سیاست‌های آنان اغلب گذرا و موقت بود وگاه به سبب دخالت و سوءاستفادۀ افراد و گروه‌های سودجو و وابسته به کانون‌های قدرت، به نتایج مطلوب و دلخواه نمی رسید. بنابر یافته‌های تحقیق، سیاست‌های مذکور به سبب فقدان بینش راهبردی و بلندمدت و اجرای نادرست مجریان و صاحبان قدرت، نقش مؤثری در زوال و فروپاشی سیاسی و در نهایت انتقال قدرت به ممالیک برجی داشت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Problem of Inflation and Its Solution in Egypt during the Bahri Mamluks Period

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Asgari 1
  • Valiollah Barzegar 2
1 M.A in History and Civilization of Islamic Nations
2 Assistant Prof., Imam Khomeini International University
چکیده [English]

During the domination of the Bahri Mamluks, The Egyptians have experienced inflation and high prices for a long period. This situation was caused by natural and human factors. In this paper, we study the economic policies of the Bahri Mamluks and evaluate the efficiency of them. A survey of historical evidence shows that these policies were not organized, stable and provident. Hence, these policies, mostly temporary solutions, were often a matter of abuse and misapplication by the profiteering people or groups attached to the government. As a result of the lack of strategy and long-term vision, the domination of Bahri Mamluks collapsed and the power transferred to the Burji Mamluks.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Economic History
  • Egypt
  • Bahri Mamluks
  • inflation
ابن تغری بردی، ابوالمحاسن یوسف، النجوم الزاهره فی ملوک مصر و القاهره، تحقیق حسین شمس الدین، بیروت: دارالکتب العلمیه، الطبعه الاولی، 1992م.
ابن ایاس، محمد بن احمد، بدائع الزهور فی وقائع الدهور، تصحیح محمد مصطفی، قاهره: داراحیاء الکتب العربیه، 1975م.
ابن کثیردمشقی، اسماعیل بن عمر، البدایه والنهایه، بیروت: دارالفکر، 1986م.
احمد دهمان، محمد، معجم الالفاظ التاریخیه فی العصرالمملوکی، دمشق: دارالفکر، الطبعه الاولی، 1990م.
البطاوی، حسن احمد، اهل العمامه فی مصرعصرسلاطین الممالیک، عین للدراسات والبحوث الانسانیه والاجتماعیه، الطبعه الاولی، 2007م.
دواداری، ابوبکر بن عبدالله بن آیبک، کنزالدرر و جامع الغرر، تحقیق ا.هارمان، هانس روبرت رویمر، دارالکتب، 1971م.
زکی فهمی، نعیم، طرق التجاره الدولیه و محطاتها بین الشرق و الغرب، الهیئه المصریه العامه الکتاب، 1973م.
سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر، حسن المحاضره فی اخبارمصروالقاهره، تحقیق منصور، خلیل عمران، بیروت: دارالکتب العلمیه، الطبعه الاولی، 1375.
شبارو، عصام محمد، دولت ممالیک و نقش سیاسی و تمدنی آنان در تاریخ اسلام، ترجمه شهلا بختیاری، قم، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، چاپ اول، 1380.
الشربینی البیومی، اسماعیل، مصادره الاملاک فی الدوله الاسلامیه، الهیئه المصریه العامه للکتاب، 1997م.
طرخان، ابراهیم علی، النظم الاقطاعیه فی الشرق الاوسط فی العصور الوسطی، قاهره: دارالکتب العربی  للطباعه و النشر، 1968م.
طقّوش، محمد سهیل، تاریخ الممالیک فی مصر و بلاد الشام، بیروت: دارالنفائس، 1997م.
عبدالرشید بحر، مجدی، القریه المصریه فی عصر سلاطین الممالیک، الهیئه المصریه العامه للکتاب، 1999م.
عبدالمنعم، ایمان محمد، العربان و دورهم فی المجتمع المصری فی النصف الاول من القرن التاسع عشر، الهیئه المصریه العامه للکتاب، 1997م.
عبدالهادی موسی، محمد جمعه، تاریخ الحسبه والمحتسبین، دارالافاق العربیه، الطبعه الاولی، 2016م.
عبده قاسم، قاسم، النیل والمجتمع المصری فی عصر سلاطین الممالیک، قاهره: دارالمعارف، الطبعه الاولی، 1978م.
العینی، بدرالدین محمد، عِقدُالجُمان فی تاریخ اهل الزمان (عصر سلاطین الممالیک)، تحقیق محمد محمد امین، دارالکتب والوثائق القومیه، 2010م.
قلقشندی،احمد بن عبدالله، صبح الأعشی فی صناعه الإنشاء، تصحیح و تحقیق محمد حسین شمس الدین، بیروت: دارالکتب العلمیه، بی‌تا.
مقریزی، احمد بن علی، اغاثه الامه بکشف الغمه، تحقیق کرم حلمی فرحات، عین للدراسات والبحوث الانسانیه و الاجتماعیه، چاپ اول، 2007م.
همو، السلوک لمعرفه دول الملوک، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت: درالکتب العلمیه، چاپ اول، 1997م.
همو، المواعظ و الاعتباربذکر الخطط والآثار، بیروت: دارالکتب العلمیه، چاپ اول، 1418ق.
المنصوری، بیبرس، زبده الفکره فی تاریخ الهجره، تحقیق دونالد.س. ریتشاردز، بیروت، الطبعه الاولی ، 1998م .
نویری، شهاب الدین احمد بن عبدالوهاب، نهایه الأرب فی فنون الأدب، دارالکتب والوثائق القومیه، قاهره،چاپ اول، 1423ق.
الیوسفی، موسی بن محمد بن یحیی، نُزهه الناظر فی سیره الملک الناصر، تحقیق احمد حطیط، بیروت: المزرعه بنایه الایمان، 1986م.
کمال موجانی، وان؛ احمد خلف، عبدالله، «دورالاقطاع فی عصر الممالیک البحریه»، مجله الدراسات الاسلامیه و الفکر للبحوث التخصصیه،ج1، عدد1، صص98-117، 2015م.
Fischel, J Walter, "The Spice Trade in Mamluk Egypt", Journal of the Economic and Social History of the Orient, Vol.1.No.2, pp.157-174, 1958.
Lapidus, I .M., "The Grain Economy of Mamluk Egypt", Journal of the Economic and Social History of the Orient, Vol. 12. No. 1, pp. 1-15, 1969.