نقش دبیران ایرانی در تأسیس و تکوین دیوانسالاری اسلامی در قرن اول هجری

نویسندگان

1 دانش آموخت? دکتری دانشگاه تهران

2 استادیار دانشگاه تهران

چکیده

بعد از شکل‌گیری حکومت اسلامی به دست پیامبر اکرم (ص) در مدینه و گسترش قلمرو آن به سراسر جزیرة العرب و سپس به مناطق مهم تحت سلطه دو امپراتوری روم شرقی و ایران ساسانی، ایجاد و توسعه تشکیلات اداری و مالی منسجم و گسترده ضروری بود. به گواه اطلاعات مندرج در منابع تاریخی، میراث دیوانی ایرانی از طریق دبیران ایرانی بیش از میراث رومی وارد دیوانسالاری اسلامی شد. مسأله اصلی مقاله این است که زمینه‌ها و عوامل حضور و استمرار دبیران ایرانی در دیوانسالاری اسلامی چه بود؟ در این تحقیق معلوم شده است که دیوانسالاری ایرانی به ویژه در دو حوزه اداری و مالی به تدریج از آغاز خلافت راشدین تا پایان دوره اموی به واسطه دبیران ایرانی وارد تشکیلات اسلامی شد و در نتیجه باعث توانمندی تشکیلات بسیط اسلامی ـ عربی در ادار? امپراتوری رو به گسترش اسلامی گردید. نقش دبیران ایرانی در فرایند تکوین دیوانسالاری اسلامی به ویژه در عربی سازی دیوان‌ها که نقط? عطف در این فرایند به شمار می‌رود، نیز برجسته بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The role of dabirs in establishment and development of Islamic administration in the first century A.H.

نویسندگان [English]

  • Ramazan Rezaei 1
  • Ali Bayat 2
  • S. Jamal Musavi 2
چکیده [English]

After the formation of Islamic Governement by the prophet Mohammad in medina and expansion of Islamic territory to the whole Arabia Peninsula and then to realm of Persian and Roman empires, the establishment and development of a financial and administrative organization was inevitable. Accordeing to historical sources, the heritage of Persian administration was entered into Islamic organization by dabirs. The main question of this paper is: What were the factors of entering and continued presence of dabirs in Islamic bureaucracy? What were consequences of their presence? It is shown that Iranian dabirs had an essential role in the formation and development of Islamic financial and administrative organization and especially in the arabization process of diw?ns.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Arabization of Diw?ns
  • Dabirs
  • Governement
  • Iranian Adminstration
  • Iranian dabirs
  • Islamic bureaucracy
  • Islamic Organization
  • Roman empires