مدارس دیوبندیه نظام آموزشی و پیامدهای اجتماعی ـ فرهنگی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

دانشگاه الزهرا

چکیده

مسلمانان شبه قاره هند از سده هجدهم میلادی به سبب آغاز دوره استعمار و با توجه به شرایط اجتماعی، فرهنگی و سیاسی، در مواجهه با مسائل جدید جامعه، بیشتر بر انجام فعالیت‌های فرهنگی متمرکز شدند. بدین منظور با تأسیس مدارس دینی به سبک جدید، موجب ایجاد تحولی چشمگیر در میان مسلمانان شدند. از مجموعه مدارس اسلامی هند، مدرسه دارالعلوم دیوبند که از نیمه سده نوزدهم میلادی فعالیت خود را آغاز کرد، ویژگی‌های برجسته‌ای دارد. بنیانگذاران  این مدرسه در طراحی نظام آموزشی، برنامه درسی، شیوه‌های تدریس، ارائه آموزش به زبان اردو و نیز ساختار اداری و مالی مستقل مدرسه، به مدارس جدید انگلیسی نظر داشتند. با این حال، محتوای آموزشی و کتاب‌های درسی تماماً همان متون کلاسیک اسلامی بود و علما از تدریس دروس جدید و نیز آموزش زبان انگلیسی خودداری کردند. مدارس دیوبندیه در طی چند دهه گستره جغرافیایی وسیعی را در هند فراگرفت و شمار زیادی از فارغ التحصیلان آن، به عنوان علمای دینی در عرصه‌های مختلف اجتماعی و سیاسی، فعالانه حضور یافتند. از جمله کارکرد‌های این طبقه اجتماعیِ جدید، تعریف نوینی بود که برای هویت فردی و جمعی مسلمانان هند - جامعه‌ای در حال گذار از سنت به تجدد- ارائه دادند. علمای مدارس دیوبندیه با مراجعه به کتاب و سنت از یک سو با لحاظ شرایط جدید از سوی دیگر، هویت فردی و اجتماعی خویش را باز تعریف کردند و بر رغم پایبندی به سنت، اصلاح و تحول در آن را نیز پذیرفتند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Deobandis schools: Their system of instruction & its social-cultural effects

نویسنده [English]

  • leila Hooshangi
alzahra university
چکیده [English]

In British India, Moslems according to political & social conditions began cultural activities, especially the thinkers established institutions for Islamic education. Among the first Islamic schools in the midle of 19th century, Dar ul-ulum of Deobands has a special position.Its founders has used the new system of instruction, but they insisted on the old Islamic books for instruction. Also they tried to train students in a Islamic atmospheres. Few decades later, many of graduated students, as Ulama played a great role in social-political movements in India. They, as a new social class, tried to revive social identity of Moslems in modern society. At the same time they insisted on the Islamic tradition that based on their sacred Book, Quran, and also Hadith.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Deobandis Schools
  • system of instruction
  • Cultural Identity
  • Religious schools in India
[1]. احمد، عزیز، تاریخ تفکر اسلامی در هند، ترجمه نقی لطفی و محمدجعفر یاحقی، تهران، کیهان و انتشارات علمی و فرهنگی، 1366.
[2]. ایزانلو، رمضانعلی و لیلا هوشنگی، دیوبندیه، در دانشنامه جهان اسلام، زیرنظر غلامعلی حداد عادل، ج18، تهران، انتشارات کتاب مرجع، 1392.
[3]. ثبوت، اکبر، مدارس اسلامی هند در طول تاریخ و جایگاه فرهنگ ایران در آنها، دهلی نو، 1374.
[4]. رحیمی، عبدالحمید، بررسی مکتب دیوبند (از ابتدا 1283ه‍. تا پایان قرن بیستم با تکیه بر فعالیت‌های مذهبی و سیاسی)، رساله کارشناسی ارشد به راهنمایی منصور گل صفت، دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، 1384.
[5]. رضوی، سید محبوب، تاریخ دیوبند، اشوک پریس، دهلی، [بی تا].
[6]. مهدی فرمانیان، شبه قاره هند، دیوبندیه، بریلویه و رابطه آنها با وهابیت، در مجله طلوع، سال دوم، شماره 6، تابستان 1382.
[7]. طاووسی مسرور، سعید، دارالعلوم دئوبند، در دانشنامه جهان اسلام، زیرنظر غلامعلی حداد عادل، ج 16، تهران، 1390.
[8]. عارفی، محمداکرم، جنبش اسلامی پاکستان، قم، 1382.
[9]. فاروقی، ضیاءالحسن، دیانت رسمی و انحراف از آن، در جنبش اسلامی و گرایش‌های قومی در مستعمرۀ هند، گردآوری مشیرالحسن، ترجمه حسن لاهوتی، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، 1367.
[10]. قاسمی، قاری محمدطیب، گزارش سفر افغانستان، ترجمه نذیراحمد سلامی، قم، انتشارات اهل بیت، 1382.
[11]. گیلانی، مناظر احسن، سیری در زندگانی امام مولانا محمد قاسم نانوتوی، ترجمه صلاح‌الدی شهنوازی، زاهدان، انتشارات صدیقی، 1384.
[12]. لاپیدوس، ایرا  ام.، تاریخ جوامع اسلامی، ترجمه علی بختیاری‌زاده، تهران، اطلاعات، 1381.
[13]. مارسدن، پیتر، طالبان، جنگ، مذهب و نظام جدید افغانستان، ترجمه کاظم فیروزمند، تهران، مرکز، 1379.
[14]. موثقی، سید احمد، جنبش‌های اسلامی معاصر، تهران، سمت، 1389.
[15]. نمر، عبدالمنعم، کفاح المسلمین فی تحریر هند، الهئیه المصریه العامه للکتاب، [بی‌جا]، 1990.
[16]. وارث مظهری، مدارس دیوبندی هند خاستگاه خشونت یا حافظان سنت، در ماهنامه اخبار ادیان، سال چهارم، شماره 2، خرداد و تیر 1385.
[17]. هاردی، پیتر، مسلمانان هند بریتانیا، ترجمه حسن لاهوتی، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی،  1369.
[18]. Bashiruddin, S., Modernity & Tradition in Islam, in India & Contemporary Islam, ed. S.T. Lokhandwalla, Indian institute of Acamedic study, Simla, 1971.
[19]. Hasan, Farhat, Madaris & the Challenges of Modernity in Colonial , in Islamic Education, Diversity & National Identity, Dini Madaris in India  Post 9/11,ed. Jan- Peter Reifeld, New Delhi,2006.
[20]. Jain, Ranu, Educational Backwardness among the Muslims in India: A Case of Misrepresentation?, in Religion, Power& Violence, Expression of Politics in Contemporary Times,ed. Ram Puniyani, Sage Publication, New Delhi,2005.
[21]. Khalid Masud Muhammad, Religious Identity & Mass Education, in Islam in the Era of Globalization, Muslim attitude towards modernity & identity, ed. Johan Meuleman,London & New York, Routledge Curzon,2003.
[22]. Metcalf, Barbara Daly, Islamic Contestations, Essays on Muslims in India & Pakistan, Oxford University Press, 2006.                                                                
[23]. Metcalf, Barbara Daly, Islamic Revival in British India: Deoband, 1860-1900, Princeton, Princeton University Press, 1982.
[24]. Metcalf, Barbara D., Deobandis, (MIW), the Oxford Encyclopedia of the Modern Islamic World, New York, 1995.
[25]. Minault, Gail, Women, Legal Reform and Muslim Identity, in Islam, Communities and the Nation (Muslim Identities in South Asia & Beyond), ed. Mushirul Hasan, NewDelhi, Manohar, 1998.
[26]. Nizami, K.A., Socio-Religious in Indian Islam (1763-1898), in India & Contemporary Islam, ed. S.T. Lokhandwalla, Indian institute of Acamedic study, Simla,1971.
[27]. Pearson, O. Harlan, Islamic Reform & Revival in 19th Century India, Yoda Press, New Delhi, 2008.
[28]. Sikand, Yogandin, The Indian  Madaris and Agenda of Reform, in Islamic Education, Diversity & National Identity, Dini Madaris in India  Post 9/11,ed. Jan-Peter Reifeld, New Delhi,2006.
[28]. Smith, Wilfred Cantwell, Modern Islam in India, a social analysis, New Delhi, 1999.
[29]. Zaman, Muhammad Qasim, Studying Hadith in Madrasa in the Early Twentieth Century,  in Islam in South Asia ,ed. Barbara D. Metcalf, Princeton University press, USA, 2009.
[30]. http://www.darululoom-deoband.com  سایت دارالعلوم دیوبند-الهند