نقش قطب الدین شیرازی در علم مناظر (اپتیک)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه فرهنگیان

2 استادیار پژوهشکده تاریخ علم دانشگاه تهران

چکیده

برخی از پژوهشگران قطب‌الدین شیرازی را صاحب دستاوردهایی مهم در علم اپتیک یا مناظر دانسته‌اند. تحقیق حاضر که بر اساس سه کتاب مهم قطب الدین شیرازی در علم هیئت با نام‌های نهایة الإدراک فی درایة الافلاک و اختیارات مظفری و التحفة الشاهیة انجام شده است، نشان می‌دهد قطب الدین شیرازی در هیچ بخشی از آثار مذکور به بحث رنگین کمان نپرداخته است. نتیجه این پژوهش همچنین نشان می‌دهد که با اینکه شیرازی در زمینۀ علم هیئت نظریه‌های نویی مطرح کرده، امّا در علم مناظر دستاورد مهمّی نداشته است. آنچه در آثار قطب الدین شیرازی در علم مناظر دیده می‌شود نه تنها نو نیست، بلکه حتی از آثار ابن هیثم و علاء بن سهل نیز عقب‌تر است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Study of Quṭb al-Dīn al-Shīrāzī’s Role in Optics

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Arbabifar 1
  • Amirmohammad Gamini 2
1 Assistant Professor, Farhangian University
2 Assistant Professor, University of Tehran
چکیده [English]

Some scholars, among them Hossein Nasr, hold that Quṭb al-Dīn al-Shīrāzī has important achievements in Optics. The current study that is based on Quṭb al-Dīn al-Shīrāzī’s three main books in Hay’a known as Nihāyat al-Idrāk, Ikhtīyārāt Muẓaffarī and al-Tuḥfa al-Shāhīya shows that Quṭb al-Dīn al-Shīrāzī has nothing assigned to the rainbows in his works. Although Shīrāzī brought up new outlooks in the science of Hay’a, he has no achievement in Optics. What is observable in Shīrāzī's studies, not only, is not new, but also belongs to the Greek scientists before Ibn a-Haytham and Ibn Sahl.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Optics
  • Quṭb al-Dīn al-Shīrāzī
  • Ibn Haytham

مراجع

شیرازی، قطب الدین، نهایه الادراک فی درایه الافلاک، نسخۀ خطی کتابخانۀ پترمان، شمارۀ 674.
شیرازی، قطب الدین، اختیارات مظفری، نسخۀ خطی کتابخانۀ ملی، شمارۀ 1954.
شیرازی قطب الدین، التحفه الشاهیه، نسخۀ خطی کتابخانۀ مجلس، شمارۀ 9361.
 صبره، عبدالحمید، «ابن هیثم»، در گیلیسپی، زندگینامۀ علمی دانشمندان اسلامی، ج1، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، 1384، ص 133ـ183.
Kheirandish, Elaheh, The Arabic Version of Euclid’s Optics: Edited and Translated with Historical Introduction and Commentary. Vol. 1. Springer Science & Business Media, (2012).
Nasr, Hossein, “Quṭb al-Dīn Shīrāzī”, in Gillispie, Charles Coulston. Dictionary of Scientific Biography. (New York: Scribner's): v. 11, (1975).
Ragep, Jamil, “Quṭb al-Dīn Maḥmūd ibn Mas‘ūd ibn al-Muṣliḥ al-Shīrāzī”, New Dictionary of Scientific Biography, Noretta Koertge (ed.), vol. 6, 187–189. New York: Charles Scribner’s Sons, (2008).
Rashed, Roshdi. “Kamál al-Dín Abul Hasan Muhammad ibn al-Hasan al-Fárisí.” In Dictionary of Scientific Biography, edited by Charles Coulston Gillispie, vol. 7, 212–219. New York: Charles Scribner’s Sons (1973).
Rashed, Roshdi, "A pioneer in Anaclastics: Ibn Sahl on burning mirrors and lenses", Isis 81, (1990), 464–491.
Smith, A. Mark. "Ptolemy's Theory of Visual Perception: An English Translation of the" Optics" with Introduction and Commentary." Transactions of the American Philosophical Society 86.2 (1996).
پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی
دوره 48، شماره 2
اسفند 1394
صفحه 111-121

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 09 آبان 1396
  • تاریخ بازنگری: 10 دی 1396
  • تاریخ پذیرش: 24 دی 1396

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار