یوسف آقچورا و بنیان‌های فکری تُرک‌گرایی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه تاریخ دانشگاه تهران

2 کارشناس ارشد تاریخ گرایش آسیای مرکزی و قفقاز، دانشگاه تهران

چکیده

یوسف آقچورا (1876ـ1935م/ 1293ـ1353ق) از مهم‌ترین چهره‌های فکری‌ ـ‌ سیاسی در تاریخ معاصر ترکیه است که نقش اثرگذاری در تکوین و گسترش ملی‌گرایی ترک و ایدۀ پان‌ترکیسم نزد عثمانیان ایفا کرد و به یکی از معماران فرهنگیِ جمهوری ترکیه بدل شد. پژوهش حاضر ضمن بررسی بنیان‌های آرای آقچورا دربارۀ ترک‌گرایی، به اهمیت مضامین و مفاهیم ناسیونالیستی و مارکسیستی در این چارچوب پرداخته است. بر این اساس ترک‌گرایی به مثابه ابزاری مطلوب برای تحقق اهداف فرهنگی، سیاسی و اجتماعی آقچورا در گذارِ جوامع مسلمان از جهان سنّتی به جهان مدرن ترسیم شده است. آقچورا نه یک ناسیونالیست قوم‌گرا بلکه متفکر‌ـ‌کنش‌گر تجددگرایی بود که درصدد ارائۀ نقشۀ راهی برای نوسازی جوامع ترک‌زبان مطابق با الگوی اروپا محورِ نو‌سازی برآمد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Yusuf Akçura and the Intellectual Roots of Turkism

نویسندگان [English]

  • Ali Kalirad 1
  • Sudeh Purmajidian 2
1 Assistant Professor, Department of History, University of Tehran
2 M.A in History, University of Tehran
چکیده [English]

Yusuf Akçura (1876-1935) is one of the most important political figures in contemporary history of Turkey and a prominent ideologue of Turkism/ Pan-Turkism. He played a key role in the development of the Turkish nationalism and the idea of Pan-Turkism among the Ottomans and later on became one of the cultural architects of the Kemalist Turkey. This research, while analyzing the roots of Akçura's idea about Turkism, has focused on the importance of Nationalist and Marxist concepts and themes in his view. For Akçura, Turkism was considered as a tool for realizing his cultural, political and social goals for transition of the Muslim traditional societies to the modern world. Akçura was not an ethno-nationalist but an intellectual-activist who sought to present a roadmap for the modernization of the Turkic Muslim societies in accordance with the Eurocentric modernization model.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Yusuf Akçura
  • Turkism
  • Nationalism
  • Marxism
  • modernization
آقچورا، یوسف، سه طرز سیاست، ترجمۀ رسول عربخانی، تهران، پردیس دانش و شیرازه کتاب، 1389.
همو ، «ملیت فکری و ملت محاربه‌لری»، تورک یوردی، س2، ش9، 1328.
همو، معاصر آوروپاده سیاسی و اجتماعی فکرلر و فکری جریانلر، استانبول، مطبعۀ عامره، 1339.
بیات، کاوه،پان‌ترکیسم و ایران، تهران، پردیس دانش و شیرازه کتاب، 1387.
Berk, Ercüment, “Yusuf Akçura ve Fikirleri”, Türkiyat Arşatırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED], No. 59, pp. 479-509, 2017.
Akçura, Yusuf, “Ta Kendim Yahut Defter-i A’mâlim” in Hatıralarım, Ankara, Hece, 2005.
Gökalp, Ziya, Bütün Eserleri, Vol. 1, İstanbul: YKY, 2007.
Georgeon, François, Türk Milliyetçiliğinin Kökenleri: Yusuf Akçura 1876-1935, translated by Alev Er, Ankara, 1986.
Karpat, Kemal, The Politicization of Islam: Reconstructing Identity, State, Faith, and Community in the Late Ottoman State, Oxford University Press, 2001.
Nadolski, Dora J., The Etatist Turkish Republic and Its Political and Socio-economic Performance from 1980-1999, University Press of America, 2008.
Barlas, Dilek, Etatism and Diplomacy in Turkey: Economic and Foreign Policy Strategies in an Uncertain World 1929-1939, BRILL, 1998.