آموزش و نهادهای علمی نوین در مصر سده نوزدهم میلادی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

مدیر گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

مصر جایگاه بلندی در آموزش علوم و معارف اسلامی و ادب عربی داشته و دانشمندان مسلمان مصری در پی‌ریزی اصول و مبانی آموزش اسلامی نقشی بسزا ایفا کرده‌اند. بسیاری از دانشمندان مسلمان از سرزمین‌های مختلف برای فراگیری دانش‌های دینی یا تکمیل آگاهی‌های خویش، راهی مصر می‌شده‌اند. با این همه، در سده سیزدهم/ نوزدهم و در پی قدرت‌گرفتن خاندان محمدعلی پاشا (حکـ : 1805/1220ـ 1849/1265) و کوشش برای تبدیل مصر به قدرتی منطقه‌ای، تحولاتی جدی در حوزه آموزش علوم در این سرزمین رخ داد و زمینه ورود نهادهای آموزشی و دانش‌های جدید به مصر فراهم شد و سنت­ها و نهادهای آموزشی مصر تحت تأثیر نظام آموزش غربی قرار گرفت. این پژوهش سعی دارد، کوشش‌های مصریان را برای نوسازی نظام آموزشی این کشور در سده سیزدهم/ نوزدهم، بررسی کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Education and Modern Scientific Institutions in the Nineteenth Century Egypt

نویسنده [English]

  • Mehran Esmaeili
چکیده [English]

Egypt had a high status in the teaching of Islamic sciences and Arabic literature and Egyptian Muslim scholars have played a key role in shaping the principles of Islamic teaching. Many Muslim scholars have come to Egypt from different lands to learn religious knowledge or to complete their knowledge. However, in the thirteenth / nineteenth century, following the uprising of the family of Mohammad Ali Pasha (re.1220-1805 /1265/1849) and the attempt to convert Egypt into regional power, serious developments in the field of science education in this land occurred and the ground for the arrival of new educational institutions and new knowledge to Egypt was prepared, and traditions and educational institutions of Egypt were influenced by the Western education system. This research tries to study Egyptian efforts to modernize their education system in the thirteenth / nineteenth century

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mohammad Ali Pasha
  • 13th century/ 19th century
  • educational modernization
  • educational system
ابولیل، محمود نجیب، الصحافة الفرنسیه فی مصر، قاهره: بی‌نا، 1951م.
انطونیوس، جورج، یقظة العرب، بیروت: دارالعلم للملایین، 1987م.
ایوبی، الیاس، تاریخ مصر فی عهد الخدیو اسماعیل باشا، قاهره: مکتبة مدبولی، 1996م.
تاجر، جاک، حرکة الترجمه خلال القرن التاسع عشر، قاهره: دارالمعارف، 1954م.
حورانی، آلبرت، الفکر العربی فی عصر النهضة، بیروت: دارالنهار للنشر، 1977م.
دسوقی، عمر، فی الادب الحدیث، بیروت: دارالکتب العربی، 1968م.
دَقّاق، عمر، عنادل المهاجرة، دمشق: منشورات اتحاد الکتاب العربی، 1972م.
دی طرازی، فلیب، تاریخ الصحافة العربیة، بیروت: المطبعة الادبیة، 1972م.
زیدان، جرجی، تاریخ آداب اللغة العربیة، قاهره: مطبعة الهلال، 1914م.
سامی، امین، تقویم النیل، قاهره: دارالکتب المصریة، 1983م.
سهم، سامی سلیمان محمد، التعلیم و التغییر الاجتماعی فی مصر فی قرن التاسع عشر، قاهره: الهیئة المصریة العامة للکتاب، 2000م.
شَحادَة، محمد کمال، تاریخ التعلیم الطبی فی البلاد العربیة، حلب: جامعة حلب، 2000م.
شُکری، محمد فؤاد، مصر و السودان، مصر: دارالمعارف، 1963م.
شنودة، امیل فهمی حنا، تاریخ التعلیم الصناعی حتی ثورة 23 یولیو سنة 1952، قاهره: دارالکتاب العربی للطباعة و النشر، 1967م.
شیال، جمال الدین، تاریخ الترجمة و الحرکة الثقافیة فی عصر محمدعلی، قاهره: دار الفکر العربی، 1951م.
شیخو، لویس،الاداب العربیة فی القرن التاسعة عشر، بیروت: مطبعة الاباء الیسوعیین، 1926م.
ظاهر، مسعود، النهضة العربیة و النهضة الیابانیة تشابه المقدمات و اختلاف النتائج، کویت: عالم المعرفة، 1999م.
عبدالکریم، احمد عزت، تاریخ التعلیم فی مصر فی عصر محمدعلی، قاهره: مکتبة النهضة المصریة، 1938م.
همو، تاریخ التعلیم فی مصر من نهایة حکم محمدعلی الی بدایة حکم توفیق، قاهره: مطبعة النصر، 1945م.
عبداللطیف، کمال، سلامه موسی و اشکالیة النهضة، بیروت: دارالفارابی، 1982م.
عبده، ابراهیم، تاریخ الطباعة و الصحافة فی مصر خلال الحمله الفرنسیه، قاهره: بی نا، 1949م.
عکرۀ، آدونیس، مقدمة کتاب ابن رشد و فلسفته، بیروت: دارالطلیعه، 1981م.
عمّارَه، محمد، رفاعه الطهطاوی، بیروت: دار الوحده.
فقی، حسن، تاریخ الثقافی للتعلیم فی مصر، قاهره: دار المعارف، 1974م.
مبارک، علی باشا، الخطط التوفیقیه، قاهره: المطبع الامیری، 1301ق.
متولی، فؤاد بسیونی، مجمع تاریخ التعلیم: دراسة لتاریخ التعلیم العام و الفنی منذ بدایۀ القرن التاسع عشر و حتی نهایة القرن العشرین، اسکندریه: دار المعرفة الجامعیة، 1989م.
میتشل، ثیموتی، استعمار مصر، ترجمه بشیر السباعی و دیگران، قاهره: سینا للنشر، 1990م.
نصیر، عایده ابراهیم، حرکة نشر الکتب فی مصر فی القرن التاسع، قاهره: الهیئة المصریة العامة اللکتاب، 1994م.
وزارة التربیة و التعلیم، موسوعة مصر الحدیثة، تحریر سمیر سرحان، قاهره: المجموعة الثقافیة، 1996م.