نشانه‌های سنت پزشکی هند در آثار پزشکان ایرانی در قرن دهم ق، مطالعۀ موردی: خلاصۀ التجارب و علاجات داراشکوهی (طب داراشکوه)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه تاریخ علم پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

2 دانشجوی دکتری گروه تاریخ علم پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

سنتهای پزشکی ایران و هند در قرون متمادی با یکدیگر در تعامل بوده و بر غنای هم افزوده‌اند. سنت پزشکی هندی متاثر از آیورودا است که قرنها تنها ابزار پزشکی آن دیار بوده و بعدها در تعامل با سایر سنن پزشکی چون ‌آیین ‌بودا، ‌دائو، ‌تبتی‌ها و طب ایرانی و اسلامی تاثیرات متقابل داشته است. در قرن دهم ق با مهاجرت پزشکان ایرانی به هند و رواج و رونق زبان فارسی و تالیف آثار پزشکی در آنجا، تاثیر سنت پزشکی هندی بر اطبا و در آثار پزشکی فارسی بیشتر آشکار شد. استفاده از داروها و شیوه‌های درمان هندی در آثار تالیف شده در آن دوران، مانند موسیقی و سحر و جادو و معرفی داروهای هندی از نشانه‌های این مدعاست. دو کتاب خلاصة التجارب بهاء الدوله رازی و علاجات داراشکوهی نورالدین شیرازی مهم ترین نمونه هایی است که در آنها بارها به سنت پزشکی هندی اشاره شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Traces of the Indian Medical Tradition in the Works of the 16th Century Ad. Iranian Physicians: Khulāsat al-tajārib and 'Ilājāt–i Dārā Shukūhī

نویسندگان [English]

  • Abd-al-Rasool Emadi 1
  • Aboozar Toghani 2
1 Assistant Prof.,Institute for humanities and cultural studies
2 PhD Student, Institute for humanities and cultural studies
چکیده [English]

The medical traditions of Iran and India have been interconnected for centuries in a mutual transaction. The Indian medical tradition is influenced by Ayurveda, which was the only medical tradition in India for centuries, and later interacted with other medical traditions such as Buddhism, Daoism, Tibetan, and Iranian Islamic medicine. In the 16th century AD.,  the Iranian physicians immigrated to India, so they wrote their Persian medical books under the influence of Indian medicine. The traces of Indian treatment in these works are special methods such as musical and magical treatments. Khulāsat al-tajārib and 'Ilājāt–i Dārā Shukūhī are two instances that include frequent references to the Indian medical tradition.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Medical Tradition
  • Iran and India
  • Ayurveda
  • Khulāsat al-tajārib
  • 'Ilājāt–i Dārā Shukūhī

مراجع

اسپزیال، فابریزیو، «رویارویی سنت‌های پزشکی در رساله علاجات داراشکوهی نوشته نورالدین شیرازی»، ترجمه کاوه بلوری، ایران نامگ، سال 1، شماره 3، پاییز 2016.
الگود، سیریل، طب در دوره صفویه، ترجمه محسن جاویدان. تهران: دانشگاه تهران. 1357.
جرجانی، اسماعیل، ذخیره خوارزمشاهی، قم: موسسه احیای طب طبیعی. 1391.
دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه، تهران: دانشگاه تهران.
رازی، بهاالدوله، خلاصة التجارب، تصحیح: شمس اردکانی، محمدرضا و همکاران. ‏تهران: دانشگاه علوم پزشکی تهران.1387.
شیرازی، نورالدین. علاجات داراشکوهی، نسخه خطی مجلس شورای اسلامی.
طامه، مجید، «آیوروده یا طب سنتی هند در متون ختنی»، پژوهش‌های باستان شناسی، سال 6، شماره 1. 1395.
طبری، علی بن سهل، فردوس الحکمه بحرالمنافع و شمس الآداب، ترجمه منزوی، علینقی و ذاکر، محمدابراهیم، تهران: چوگان. 1391.
معصوم علی شاه، محمدمعصوم بن زین العابدین، طرائق الحقائق، تصحیح: محجوب، محمدجعفر. تهران: سنایی. 1383.
نفیسی، سعید، تاریخ نظم و نثر در ایران، ج1، تهران: انتشارات فروغی. 1363.
Adhikari PP, Paul SB, "History of Indian traditional medicine: A medical inheritance", Asian Journal of Pharmaceutical and Clinical Research, 11(1):421. 2018.
Jaiswal YS, Williams LL, "A glimpse of Ayurvedae the forgotten history and principles of Indian traditional Medicine", Journal of Traditional and Complementary Medicine, 7(1). 2016.
Mukherjee PK, "Evaluation of Indian traditional medicine", Drug information journal; 35(2):623-632. 2001.
پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی
دوره 54، شماره 2
اسفند 1400
صفحه 443-466

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 23 شهریور 1400
  • تاریخ بازنگری: 21 دی 1400
  • تاریخ پذیرش: 07 اسفند 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار